Trôøi toái. Caûnh vaät xung quanh vaéng laëng. Moïi ngöôøi ñang say giaác nguû, sau moät ngaøy vaát vaû. Taát caû nhö chìm vaøo trong boùng ñeâm. Boãng tieáng xe taêng, tieáng maùy bay roän leân, xeù tan söï yeân tónh. Ñòch baát ngôø cho hai caùnh quaân vaây raùp, luøa daân vaøo aáp chieán löôïc. Chuùng ñang xaây döïng moät loaïi aáp chieán löôïc kieåu maãu, coù hai soâng, ba nuùi, nghóa laø coù hai haøo saâu, döôùi haøo caém choâng saét, phía treân coù ba haøng raøo daây keõm gai. Chung quanh haøng raøo chuùng ñeàu gaøi mìn, thöôøng xuyeân coù lính canh gaùc. Kieåu aáp chieán löôïc naøy thì" moät con meøo cuõng khoù thoaùt ra ñöôïc”.

      Moät caùnh quaân töø phía Ñoâng voøng leân. Moät caùnh quaân khaùc töø Quaùn Ngang, Doác Mieáu ñaùnh ra. Ngöôøi daân nhö maéc keït giöõa hai goïng kìm ngaøy caøng bò xieát chaët. Haøng chuïc chieác xe taêng, xe boïc theùp, xe M113, coù maùy bay phaûn löïc yeåm trôï, nhö nhöõng con thuù döõ, loàng loän. Chuùng daøn haøng ngang maø tieán, vöøa tieán chuùng vöøa baén nhö vaõi ñaïn. Gaëp thöù gì chuùng cuõng baén, baén moät caùch khoâng thöông tieác. Treân ñöôøng giaëc ñi qua, khoâng coøn moät thöù gì nguyeân veïn. Nhieàu caên nhaø tranh bò chuùng baén truùng, löûa chaùy höøng höïc, khoùi vaø taøn löûa bay muø mòt. Caû moät vuøng trôøi phía Nam soâng Hieàn Löông nhìn cöù ñuøng ñuïc, môø môø giöõa caùi naéng chang chang, vaøng voït. Moïi thöù ñeàu chìm trong löûa ñaïn.

     Taïi An Xaù, Gio An, Gio Sôn, haøng chuïc chieác tröïc thaêng vuõ trang ñang dieãu voõ, döông oai. Nhìn töø xa gioáng nhö ñaùm chuoàn chuoàn ñang bay tôùi, bay lui. Nhöõng con chuoàn chuoàn saét khoång loà, bay ñaëc kín caû moät vuøng trôøi, giô nanh vuoát ra huø doïa. Chuùng ñang laøm chuû khoâng phaän, thaû quaân xuoáng ñaát. Haøng traêm teân lính vöøa tieáp ñaát ñaõ laêm laêm khaåu suùng, ñaèng ñaèng saùt khí, saün saøng nhaû ñaïn, saün saøng baén gieát. Suoát doïc chieàu daøi haøng traêm ki loâ meùt, moïi hoûa löïc cuûa ñòch ñöôïc khai thaùc heát coâng suaát. Tieáng ñaïn noå lieân hoài, nghe ñinh tai, nhöùc oùc.

      Ñaùm maùy bay L19, OV10, löôïn lui, löôïn tôùi, doøm ngoù. Heã phaùt hieän baát cöù nghi vaán ôû maët ñaát laø chuùng neùm hoûa muø, laäp töùc ñaùm maùy bay phaûn löïc lao ñeán neùm bom. Hai loaïi maùy bay naøy, chuùng hôïp ñoàng vôùi nhau khaù nhòp nhaøng, y chang nhö hai keû tung, höùng ñieäu ngheä. Loaïi maùy bay L 19 gioáng nhö nhöõng teân chuyeân lo chuyeän rình raäp, maùch leûo. Thaät ñaùng khinh bæ vaø ñaùng gheùt!

     Muøa heø, Quaûng Trò noùng nhö thieâu, nhö ñoát, laïi theâm caûnh bom ñaïn, nhaø chaùy, ngöôøi cheát, ngöôøi bò thöông, thaät laø khuûng khieáp. Caùi noùng vaø caùi löûa veõ leân khuoân maët cuûa ngöôøi ta nhöõng gam maøu khaùc laï, vöøa thoâ raùp, vöøa loï lem, laïi vöøa nhôït nhaït. Nhöõng khuoân maët thieáu taém röûa, thieáu nguû, thieáu aên, hoaûng sôï, bò bieán saéc, nhìn maát heát sinh khí so vôùi luùc bình thöôøng. Song luùc naøy cuõng chaúng ai coøn ñeå yù ñeán khuoân maët cuûa mìnhï. Hoï cuõng khoâng coøn thôøi gian maø trau chuoát, maø ngaém nghía. Hoï chæ mong thoaùt khoûi cheát choùc, thöông vong cuøng söï bình an.

      Baø con ôû giöõa tình theá khoù khaên, quyùnh quaùng caû leân. Chaïy veà phía naøo cuõng khoâng ñöôïc. Caû ba phía ñeàu bò ñòch vaây raùp, ñuùng laø "tieán, thoaùi löôõng nan”. Du kích ñòa phöông, kieân cöôøng choáng traû nhöng löïc löôïng quaù moûng, trang bò hoûa löïc yeáu, khaùc naøo nhö " tröùng choïi vôùi ñaù”, khoâng sao ngaên ñöôïc böôùc tieán huøng haäu cuûa ñòch. Con ñöôøng duy nhaát ñeå khoûi vaøo traïi taäp trung, baûo toaøn maïng soáng cho baø con laø vöôït soâng Beán Haûi, chaïy sang bôø Baéc. Ñaõ coù nhieàu ñoaøn ngöôøi baát chaáp bom ñaïn, chaïy ra ñöôïc bôø soâng vaø ñaõ thoaùt ñöôïc sang bôø phía beân kia.

      Caøng veà khuya, soá ngöôøi chaïy ra bôø soâng Hieàn Löông caøng nhieàu, ai cuõng phôø phaïc. Hoï naèm la lieät doïc bôø ruoäng, bôø soâng, trong caùc haàm eách, chôø ngöôøi thaân ñeå sang bôø Baéc. Hoï naèm baát cöù choã naøo, chaúng sôï baån, chaúng sôï öôùt, mieãn laø ôû ñoù coù chuùt hy voïng traùnh ñöôïc bom ñaïn, khoâng bò ñòch baét.

      Ñòch nhö phaùn ñoaùn ñöôïc tình hình, chuùng cho maùy bay, ñaïi baùc baén phaù suoát ñeâm. Chuùng vöøa baén caàm canh laïi vöøa baén theo toïa ñoä. Tieáng bom ñaïn nghe luùc gaàn, luùc xa, luùc saøn saït moät beân, khoâng yeân aéng chuùt naøo. Chuùng thaû phaùo saùng ôû nhöõng khu vöïc quan troïng. Phaùo saùng chuùng thaû lieân tuïc, heát ñôït naøy chuùng thaû tieáp ñôït khaùc. Nhöõng chieác phaùo saùng nhö nhöõng chieác ñeøn trôøi, treo lô löûng döôùi nhöõng chieác duø baèng vaûi ni lon, bay theo höôùng gioù, saùng röïc. Saùng ñeán noãi ngöôøi ta cöù töôûng moïi thöù treân maët ñaát ñeàu coù theå phaùt hieän ñöôïc. Khoâng moät ai daùm vöôït qua khu vöïc chuùng baén phaùo saùng.

     Löïc löôïng cuûa ta ôû bôø Baéc suoát ñeâm thöùc traéng. Ngöôøi naøo cuõøng meät moûi, hai hoá maét thaåm saâu nhöng tinh thaàn vaãn haêng haùi. Hoï duøng thuyeàn, beø vaø moïi thöù coù theå chôû baø con sang soâng, nhöng khoâng laøm sao chôû heát. Nhieàu ngöôøi daân hoát hoaûng, chaïy töù taùn, tieáng keâu la, tieáng goïi nhau í ôùi, hoøa laãn vaøo trong tieáng ñaïn, bom, laøm cho vieäc cöùu naïn khoù khaên hôn. Soá ngöôøi cheát, bò thöông taêng daàn cuøng söï lo laéng ñeán toät ñoä.

      Trôøi  vöøa saùng, maùy bay L19 ñaõ bay reø reø. Laïi nhöõng teân thoùc maùch xuaát hieän. Hình nhö nhöõng teân phi coâng laùi loaïi maùy bay naøy cöù canh chöøng giôø giaác hay sao aáy. Chöa beùc maét ñaõ thaáy boä maët ñaùng gheùt cuûa noù roài. Töøng chieác maùy bay, bay loøng voøng, ñaûo caùnh, doøm ngoù.  Coù chieác caû gan bay sang bôø Baéc ñeå trinh saùt. Bay ñöôïc vaøi voøng, khoâng thaáy ñoäng tónh gì, chuùng bay saø xuoáng raát thaáp ngoù nghieâng. Chieác naøo cuõng thuû saün hoûa muø ñeå neùm. Khoâng neùm ñöôïc hoûa muø coi nhö chuùng aên khoâng ngon côm. Moät vaøi chieác maùy bay do thaùm, vöøa bay, vöøa phaùt loa phoùng thanh, tung ñoøn taâm lyù chieán, gaây söï hoang mang ôû trong daân. Loa cuûa chuùng môû raát to, noùi oang oang, nghe phaùt chaùn. Chuùng coøn raûi truyeàn ñôn ñuû loaïi ñeå kích ñoäng. Truyeàn ñôn bay traéng trôøi. Doïc ñöôøng ñi, treân maùi nhaø, döôùi hoà ao, tröôùc maët, sau löng choã naøo cuõng thaáy coù truyeàn ñôn.

      Taïi thoân Tieân Moân, OÂng Taéc noùi vôùi vôï:

      -Ñòch caøn saép ñeán nôi roài, baø beá con cuøng gia ñình ñi tröôùc keûo chuùt nöõa khoâng chaïy kòp.

     -Theá coøn oâng? Baø vôï oâng Taéc hoûi.

      -Toâi cuøng anh em du kích ôû laïi caûn ñòch roài ñi sau. Vöøa noùi, oâng vöøa laáy ñoà ñaïc aán vaøo tay baø vôï, giuïc baø ñi. Luùc naøy khoâng coøn thôøi gian ñeå maø baøn caõi nöõa. Tieáng suùng cuûa ñòch nghe ñaõ raát gaàn. Baø Taéc beá ñöùa con trai môùi saùu thaùng tuoåi cuøng boán  ngöôøi trong gia ñình chaïy veà phía bôø soâng. Vöøa chaïy, hoï vöøa nhaéc nhau caån thaän. Caån thaän vôùi ñöôøng ñi maáp moâ vaø caån thaän vôùi ñòch. Choác choác baø Taéc döøng laïi, quay maët nhìn veà phía nhaø, nôi oâng choàng coøn laïi moät mình ôû trong ñoù, lo laéng.

      Moät loaït phaùo cuûa ñòch baén chaën, noå caùch hoï vaøi traêm thöôùc, tieáng noå nghe chaùt chuùa. Moïi ngöôøi voäi vaøng naèm thuït xuoáng bôø ruoäng aån naáp. Baø Taét  naèm nghieâng, laáy thaân che beân ngoaøi cho thaèng con. Con tim cuûa baø ñaäp thình thình, nhö muoán nhaûy ra ngoaøi loàng ngöïc. Vaøi ba ngöôøi naèm ngay xuoáng vuõng nöôùc, öôùt nheït, buøn ñaát dính ñaày ngöôøi. Moät soá ngöôøi khaùc hoaûng hoàn naèm daãm ñaïp leân nhau keâu loaùi ngoaùi. Khoâng coù caûnh naøo khoå sôû hôn caûnh chaïy giaëc!

     Ngöng tieáng noå, hoï loàm coàm ñöùng daäy, tieáp tuïc chaïy. Nhöõng ngöôøi trong thoân cuõng ñang chaïy cuøng vôùi hoï. Töøng ñoaøn ngöôøi töø moïi ngaõ caém ñaàu chaïy. Hoï chaïy nhö khoâng bieát trôøi ñaát xung quanh. Böôùc chaân ngöôøi naøo cuõng gaáp gaùp, khoå nhaát laø ñaùm treû con vaø ngöôøi giaø, cöù chuùi leân, chuùi xuoáng. Moät vaøi ngöôøi vöøa chaïy vöøa ñeå rôi ñoà ñaïc. Hoï phaûi quay laïi, cuùi xuoáng nhaët leân, voäi vaøng chaïy, roài ñoà ñaïc rôi tieáp. Hoï nhaët ñoà ñaïc moät caùch thieáu bình tænh. Ñoái vôùi hoï, neáu khoâng nhaët ñoà ñaïc e sau naøy khoâng coù maø duøng, coøn nhaët chaäm chaïp khoâng kheùo laïi dính ñaïn. Hoï ôû theá baán loaïn, nom toäi nghieäp. Ngöôøi ôû trong laøngï gaëp nhau cuõng chæ ñöa maét nhìn roài cöù theá maø ñi, maø chaïy, chaân noï ñaù vaøo chaân kia, chaúng coøn thôøi gian maø chaøo hoûi. Tieáng hoï goïi tìm nhau nghe soát caû ruoät.

      Moät ñöùa beù leân naêm, ñöùng khoùc hu hu beân bôø ruoäng, goïi teân meï lieân tuïc. Thaèng beù nom nhaùch nhaùc, quaàn aùo laám lem. Noù ñang bò laïc. OÂng boá baø Taét chaïy ñeán, naém tay keùo thaèng beù ñi, oâng noùi vôùi noù qua beân kia soâng roài tìm meï sau, nhöng thaèng beù khoâng chòu, cöù ñöùng taïi choã khoùc, chôø meï. Khoâng coøn caùch naøo khaùc oâng ñaønh phaûi ñeå thaèng beù laïi. Thaät khoå cho thaèng beù.

      Baø Taét cuøng gia ñình ñaõ ra ñeán bôø soâng. Doïc bôø soâng ngöôøi chaïy giaëc ñen nhö kieán. Ngöôøi naøo cuõng maët maøy bô phôø, theách theåu. Hoï gioáng nhö baày ong vôõ toå, maïnh ai naáy lo.

     Thaèng con baø Taét ñaõ tænh nguû, baét ñaàu ñoùi, khoùc roáng leân. Baø laáy tay voã nheø nheï vaøo ngöôøi  nhö ñeå baûo vôùi noù taïm thôøi chòu ñöïng, nhöng noù khoâng nín. Thaèng beù khoùc moät caùch döõ doäi. Treû con laø vaäy, ñoùi laø phaûi cho aên, khoâng cho aên khoâng ñöôïc. Baø Taét bieát vaäy, noùi vôùi nhöõng ngöôøi trong gia ñình haõy qua soâng tröôùc, baø tranh thuû cho thaèng con buù roài seõ sang sau.

      Baø Taét beá thaèng con vaøo moät chieác haàm eách caïnh bôø soâng ôû beán Loäi. Ñaây laø loaïi haàm do daân quaân ñaøo, duøng ñeå naáp vaø baén maùy bay khi chuùng boå nhaøo baén phaù bôø Baéc. Haàm nhoû chæ vöøa ñuû cho hai meï con cuûa baø ngoài. Trong haàm, muøi buøn ñaát tanh töôûi. Phía döôùi chaân neàn ñaát seùt nhaõo nhoeït. Duø sao coù ñöôïc moät caùi haàm ñeå naáp luùc naøy laø quyù laém roài. Baø vöøa vaïch aùo cho con buù thì moät loaït bom noå giöõa soâng  laøm baø giaät mình, oâm laáy ñöùa con neùp saùt vaøo vaùch haàm. Tieáng noå nghe raát to. Baø thöïc söï lo laéng. Baø lo cho nhöõng ngöôøi vöøa môùi qua soâng, trong ñoù coù nhöõng ngöôøi thaân cuûa baø. Laïi moät loaït bom noå tieáp. Laàn naøy tieáng noå nghe xa. Maëc keä, baø oâm chaët laáy ñöùa con, ôû trong haàm duø sao vaãn bình an hôn. Thaèng beù taïm thôøi khoâng ñöôïc buù noù khoùc roáng leân. Hai baøn chaân noù giaãy ñaïp lia lòa.

       Heát tieáng bom, baø laïi ngoài ra saùt mieäng haàm, vaïch aùo cho ñöùa con buù tieáp. Thaèng beù buù laáy buù ñeå, nom ngon laønh. Vöøa buù, noù vöøa ñöa nhöõng ngoùn tay nhoû xíu xoa xoa leân baàu vuù söõa caêng troøn cuûa meï. Luùc naøy ñoái vôùi noù caùi quyù nhaát laø baàu söõa. Noù chaúng sôï bom ñaïn, maø noù ñaõ bieát gì ñaâu ñeå maø sôï. Chæ khoå cho ngöôøi lôùn! Baø Taét, duøng tay naén hai chaân cho thaèng beù ñôõ moûi. Baø naén töø döôùi leân treân vaø ngöôïc laïi. Thaèng beù coù veû thích thuù. Thòt cuûa thaèng beù saên chaéc. Toäi nghieäp cho thaèng beù, môùi sinh ra ñaõ phaûi ñi chaïy giaëc. Teân cuûa thaèng beù ñöôïc hai oâng baø Taét ñaët cho laø Nguyeãn  Phuùc. Hoï thaàm mong"thaàn linh phuø hoä cho con baø ñöôïc tai qua, naïn khoûi, sau naøy coù cuoäc soáng haïnh phuùc.”

       Ñòch tieáp tuïc ñoå quaân xuoáng beán Ñaù, Giang Phao hoøng caét ñöôøng sô taùn cuûa daân. Maáy ñaïi ñoäi lính Myõ ñöôïc taêng cöôøng. Ñaây laø nhöõng ñaïi ñoäi thieän chieán, ñöôïc ñaøo taïo baøi baûn cuûa Myõ, coù nhieàu kinh nghieäm trong vieäc caøn queùt. Teân naøo cuõng mang ba loâ to ñuøng ôû phía sau löng, maët ñaèng ñaèng saùt khí. Nhieàu teân chòu naéng chöa quen, maët ñoû gay, thôû hoàng hoäc, gioáng y nhöõng con gaø choïi giaùp traän.

     Tình theá raát nguy caáp. Khoâng coøn caùch naøo hôn, boä ñoäi vaø daân quaân ôû bôø Baéc,baát chaáp bom, ñaïn, aøo xuoáng soâng, sang caû beân bôø Nam daãn daét baø con chaïy giaëc. Hoï vöøa cöùu daân vöøa baén traû maùy bay ñòch. Suùng coái vaø phaùo cuûa ta töø bôø Baéc, baén tôùi taáp vaøo nôi ñòch vöøa ñoå quaân, ngaên chaën ñöôøng tieán  cuûa chuùng. Toå baén maùy bay cuûa Vónh Sôn vöøa chaïy vöøa baén huùt maùy bay L19 vaø maùy bay phaûn löïc veà phía mình, chia löûa vôùi baø con. Anh daân quaân Traàn Kim Baùu, coøn duï ñöôïc ñaùm maùy bay L19 veà taän ñoài möôøi baûy, keùo giaõn khu vöïc chieán söï.

       Ñaùm maùy bay vuõ trang vaãn cöù huøng hoå ôû treân ñaàu, baén töøng traøng suùng maùy xuoáng soâng, nöôùc baén tung toùe. Nhieàu ñöôøng ñaïn xeû naùch nhö muoán gieát ngöôøi daân baát cöù luùc naøo.  Ñoâi ba ngöôøi bò dính ñaïn, chôùi vôùi, roài bò nöôùc cuoán ñi. Moät chò phuï nöõ beá ñöùa con, ñang ôû giöõa soâng, bò ñaïn cuûa ñòch töø treân maùy bay baén truùng, chò gaéng chuùt söùc coøn laïi, trao ñöùa con cho ngöôøi choàng, roài buoâng xuoâi theo doøng nöôùc. Ngöôøi choàng nhö ñöùt ruoät nhìn ngöôøi vôï xaáu soá, coá ñöa thaèng con thoaùt sang beân kia bôø, nhanh choùng vaøo haàm traùnh ñaïn. Noãi ñau khoâng theå nguoâi ngoai!    

       Hai meï con baø Taét ñang ngoài, boãng coù tieáng maùy bay raát gaàn rít qua vaø sau ñoù laø bom noå. Moät moät quaû bom noå ngay caïnh  haàm, haát thaèng beù ra ngoaøi, coøn baø Taét bò ñaát vuøi laáp ôû beân trong.

      Thaèng beù con baø Taét bò bom haát, naèm saùt meùp  nöôùc. Noù naèm baát ñoäng moät laùt roài giaãy duïa. Ngöôøi thaèng beù ñính ñaày buøn ñaát. Hình nhö coù maáy con kieán caøng leo leân ngöôøi, ñoát noù. Thaèng beù khoùc to. Tieáng khoùc cuûa noù gioáng nhö moät tieáng keâu cöùu maø baát cöù ai nghe cuõng khoâng theå boû qua. Moät anh boä ñoäi chaïy veà phía coù tieáng khoùc, beá thaèng beù leân. Anh laáy tay phuûi maáy con kieán caøng, lau bôùt buøn ñaát dính treân ngöôøi, mang noù sang beân kia soâng. Anh boä ñoäi ñaët thaèng beù treân moâ ñaát, ngay ñöôøng ñi, ôû bôø Baéc. ÔÛ ñaây" chaéc chaén  thaèng beù seõ khoâng sao, nhaát ñònh seõ coù ngöôøi mang thaèng beù veà nôi an toaøn”. Anh boä ñoäi  laáy chieác khaên tay cuûa mình ñaép leân buïng thaèng beù, voäi  quay veà bôø Nam tieáp tuïc chieán ñaáu.

      Ñuùng nhö döï ñoaùn cuûa anh boä ñoäi, anh daân quaân Huyønh AÂn Thu, ñi tuaàn , nhanh choùng beá thaèng beù veà tuyeán hai. Anh giao laïi cho nhöõng ngöôøi ñang ngoài trong haàm chöõ A coi giuùp. Trong haàm chaät ních ngöôøi. Ai cuõng coá thu mình laïi nhöôøng phaàn khoâng gian ít oûi cho ngöôøi khaùc. Coù ai ñoù laáy moät chieác aùo saïch thay cho chieác aùo cuûa thaèng beù dính ñaày buøn ñaát. Moïi ngöôøi chuyeàn tay nhau beá thaèng beù. Moät thaèng beù ñoû hoûn, deã thöông. Thaèng beù vöøa no söõa, khoâng khoùc tí naøo. Nhöõng ngöôøi ngoài trong haàm ñeàu laø daân cuûa xaõ Gio Leã, khoâng coù ai ôû Tieân Moân. Hoï chaúng bieát thaèng beù con cuûa ai, cöù ñoaùn giaø, ñoaùn non, thöông cho thaèng beù xaáu soá.

       Giöõa nhöõng traän ñaùnh thöôøng coù nhöõng khoaûng laëng ñeå hai beân chuaån bò cho traän ñaùnh môùi. Nhöõng traän ñaùnh sau thöôøng laø nhöõng traän ñaùnh lôùn hôn vaø aùc lieät hôn. Ñoù cuõng laø nhöõng khoaûng laëng ñaùng sôï. Ñoái vôùi ngöôøi daân, hoï thaáy ngöng tieáng suùng laø möøng. Nhieàu ngöôøi nhanh choùng chui ra khoûi haàm  hít thôû khoâng khí trong laønh, tranh thuû boû vaøo buïng baát  keå thöù gì maø hoï ñang coù. Nhöõng khoaûng laëng luùc naøy ñoái vôùi hoï thaät quyù.

      Maáy ngöôøi ngoài trong haàm chöõ A, ôû tuyeán hai, ruû nhau leân moät caên nhaø coøn soùt laïi ôû gaàn ñoù ngoài nghæ. Nhöõng ngoâi nhaø coøn soùt laïi giôø ñaây raát hieám. Caû vuøng Vónh Sôn naøy cuõng chæ soùt laïi moät, hai caùi nhaø laø cuøng vaø mang ñaày veát ñaïn, bom. Ngoâi nhaø hoï ngoài nghæ, laø moät ngoâi nhaø röôøng, ba gian, coøn toát. Moät chò phuï nöõ beá thaèng beù vaøo gian trong cuøng, laáy moät taám vaûi duø ñaët thaèng beù naèm leân treân, roài ra gian ngoaøi cuøng noùi chuyeän vôùi moïi ngöôøi. Hoï chaúng coù chuyeän gì ñeå noùi ngoaøi chuyeän chaïy giaëïc caøn. Ngöôøi thì keå, maùy bay neùm bom, chaùy nguyeân moät  xoùm. Ngöôøi thì toá caùo, luõ tröïc thaêng vuõ trang cöù nheø ngöôøi daân  maø baén. Ai cuõng noùi mình bò ñoäng, thaáy ngöôøi khaùc chaïy laø chaïy, khoâng chuaån bò ñöôïc gì, aùo quaàn cuõng khoâng kòp mang theo. Cuõng coù ngöôøi, caû hoâm qua ñeán giôø, chöa coù gì loùt buïng. Moät vaøi ngöôøi ngoài im laëng, khoâng heà môû mieäng. Hoï ngoài thöø ngöôøi ra, hoàn phieâu thaát laïc, ñang nghó veà taän ñaâu ñaâu. Hình nhö hoï ñang hoaûng loaïn, chöa kòp bình tænh trôû laïi sau ñôït chaïy giaëc vöøa roài. Hoï lo laéng thaät söï cho nhöõng ngöôøi thaân coøn ôû laïi beân kia giôùi tuyeán. Ñuùng laø moãi ngöôøi mang moät taâm traïng rieâng, raát khoù dieãn taû.

      Ñang maõi meâ caâu chuyeän boãng coù tieáng maùy bay vaø moät quaû bom phaùt noå phía ñaàu ngoâi nhaø. Ngoâi nhaø phaùt hoûa. Moïi ngöôøi trong nhaø nhôùn nhaùc lao ra ngoaøi, chaïy thuïc maïng xuoáng giao thoâng haøo aån naáp. Hoï chaïy ra thaät xa khu vöïc cuûa caên nhaø ñang chaùy. Hoï chaïy coøn hôn bò ma ñuoåi. Coù chò nhìn beà ngoaøi chaäm chaïp vaäy maø khi coù bom laïi chaïy nhanh deã sôï. Loaùng moät caùi ñaõ thaáy chò ta ôû phía ñaèng xa roài. Hình nhö luùc naøy chò ta ñang coù moät söùc maïnh sieâu nhieân naøo ñoù trôï giuùp. Moät vaøi chò chaïy queân caû mang theo tuùi quaàn aùo maø luùc naøo hoï cuõng ñeo treân ngöôøi. Tröôùc heát phaûi baûo toaøn tính maïng ñaõ!

      Ngoâi nhaø chaùy nhö thaèng ñieân. Trôøi naéng coäng theâm nhöõng ngoïn gioù khoâ tieáp söùc, ngoïn löûa chaùy caøng hung döõ. Ngoïn löûa gioáng  moät muï phuø thuûy löôïn leân, löôïn xuoáng. Caùi löôõi ñoû quaïch cuûa muï lieám qua beân traùi, lieám qua beân phaûi, roài ñoät ngoät, muï phaû leân trôøi nhöõng ñaùm khoùi ñen ñaëc quaùnh, nhìn phaùt khieáp. Chaúng maáy choác gian ñaàu cuûa ngoâi nhaø bò ngoïn löûa thieâu chaùy. Tro vaø taøn löûa rôi laû taû.

      Do hoát hoaûng, chaúng ai nghó tôùi thaèng beù. Luùc löûa chaùy caên nhaø, thaèng beù ñang nguû. Noù nguû ngon laønh. Treû con coù khaùc, chæ aên vôùi nguû. Giôø thì ngoïn löûa ñaõ chaùy maïnh vaøo gian thöù hai. Hôi noùng cuûa ngoïn löûa phaû ra laøm thaèng beù tænh daäy. Thaèng beù baét ñaàu khoùc roáng leân. Cuõng khoâng bieát noù khoùc vì noùng hay vì ñoùi, coù leõ caû hai. Cuõng gioáng nhö khi ñang naèm ôû bôø soâng, thaèng beù khoùc moãi luùc moät to. Tieáng khoùc cuûa thaèng beù nghe raát kyø laï, gioáng nhö ñang keâu cöùu, nghe ai cuõng phaûi ñoäng loøng.

      Huyønh AÂn Thu sau khi ñöa anh boä ñoäi bò boûng veà tuyeán hai, tieáp tuïc tuaàn tra veà phía beán Loäi. Khi ñi ngang qua gian nhaø ñang chaùy, anh Thu nghe tieáng khoùc cuûa thaèng beù. Anh lao vaøo caên nhaø. Ñuùng laø thaèng beù anh vöøa nhaët ñöôïc luùc saùng. Thaät kyø laï, khoâng bieát duyeân côù naøo laïi ñöa anh gaëp noù laàn nöõa. Noù vöøa khoùc vöøa giaãy duïa caû chaân laãn tay. Anh oâm laáy thaèng beù, chaïy nhanh ra khoûi caên nhaø. Ngoïn löûa baùm theo anh vaø thaèng beù, phaû hôi noùng vaøo maët. Chaïy caùch caên nhaø khoaûng möôøi laêm meùt anh döøng laïi. Ngoïn löûa nhö chöa muoán buoâng tha, chaùy höøng höïc, phaû hôi noùng phía sau gaùy cuûa anh. Anh luøi theâm vaøi böôùc chaân nöõa cho an toaøn roài ñöùng nhìn ngoïn löûa ñang taùc oai, taùc quaùi. Chaúng bao laâu ngoïn löûa ñaõ ngoaïm saïch gian nhaø thaèng beù vöøa naèm. Ngoâi nhaø suïp ñoå hoaøn toaøn. Taát caû ñeàu bieán thaønh tro buïi.

      Huyønh AÂn Thu beá thaèng beù veà tuyeán sau, giao laïi cho nhöõng baø con ngoài trong haàm troâng coi hoä. Anh khoâng queân caên daën moïi ngöôøi " heã ñi ñaâu nhôù mang thaèng beù theo, ñöøng boû rôi noù toäi nghieäp”.

      Tieáng suùng taïm laéng xuoáng, song baø con bôø Nam vöôït soâng Hieàn Löông qua bôø Baéc cheát vaø bò thöông quaù nhieàu. Xaùc ngöôøi cheát, ngöôøi bò thöông naèm la lieät doïc hai beân bôø soâng, ôû giöõa soâng khoâng ñeám heát, maùu ñoû loøm. Treân bôø cuûa beán Loäi, daáu chaân ngöôøi, nöôùc, buøn, ñaát vaø caû maùu nhö quyeän vaøo nhau, keùo daøi daèng daëc, nhìn xoán con maét. Moät muøi hoån hôïp vöøa khen kheùt, vöøa tanh tanh, vöøa hoâi hoâi, pha taïp, theo töøng ñôït gioù Nam thoåi laïi, lôïm caû hoïng. Ñuùng laø moät vuï thaûm saùt hôn moïi vuï thaûm saùt!

      Boä ñoäi vaø daân quaân khaéc phuïc haäu quaû. Hoï nhaët xaùc nhöõng ngöôøi cheát mang ñi mai taùng, dìu thöông binh veà tuyeán sau. Caùng ñeå cöùu thöông luùc naøy cuõng khoâng ñuû, ngöôøi ta phaûi coõng ngöôøi bò thöông treân vai, mang veà nôi caáp cöùu. Luùc tröôùc hai ngöôøi kheânh moät ngöôøi, giôø thì phaûi moät ngöôøi coõng moät ngöôøi môùi kòp. Coù o daân quaân ngöôøi nhoû nhaén laïi coõng anh thöông binh to lôùn maø vaãn cöù chaïy baêng baêng. Boâng baêng thuoác ñoû cuõng caïn, chæ ñeå daønh cho nhöõng ngöôøi bò thöông naëng, maùu chaûy nhieàu, neáu khoâng caáp cöùu kòp seõ nguy hieåm ñeán tính maïng. Boä ñoäi vaø daân quaân laøm vôùi moät söï khaån tröông hieám coù, tranh thuû luùc ñòch chöa quay laïi baén phaù. Khoâng moät ai coù caûm giaùc meät. Meät cuõng phaûi gaéng. Nhieàu ngöôøi töø saùng ñeán giôø chöa coù moät hoät côm, chaùo ôû trong buïng.Vieäc quan troïng nhaát luùc naøy laø cöùu ngöôøi. Hình nhö moät söùc maïnh voâ hình sieâu nhieân naøo ñoù ñaõ giuùp hoï vöôït qua moïi thöû thaùch.

      Caên haàm cuûa baø Taét ñöôïc daân quaân vaø boä ñoäi ñaøo leân. Baø bò haàm saäp, ñaát phuû ñaày ngöôøi, laøm baø baát tænh. Hoï caùng baø sang bôø Baéc, ñöa veà tuyeán caáp cöùu cuøng vôùi nhöõng bò saäp haàm khaùc. Taát caû nhöõng ngöôøi bò saäp haàm, ñöôïc caáp cöùu kòp thôøi  neân khoâng sao. Baø Taét cuõng vaäy, chæ bò xaây xaùt nhoû. Huù hoàn!

      Khi baø Taét tænh laïi, vieäc ñaàu tieân, baø hoûi ñeán ñöùa con cuûa mình, nhöng chaúng ai bieát. Baø quay cuoàng vì bò maát con. Baø chaïy veà caên haàm nôi maø baø cho con buù. Caên haàm ñaõ khoâng coøn. Tröôùc maét baø laø hoá bom saâu, xung quanh chæ coù buøn ñaát vaø nöôùc ñoïng. Baø choaùng vaùng tröôùc noãi ñau quaù lôùn. Maáy ngaøy lieàn baø mang cuoác ra ñaøo bôùi xung quanh hoá bom. Vöøa cuoác baø vöøa khaán raâm raâm mong thaàn linh phuø hoä. Hai baøn tay cuûa baø nhö muoán phoàng leân, nhöng khoâng tìm thaáy moät veát tích naøo, duø laø nhoû nhaát. Baø thaån thôø nhö keû maát hoàn. Maáy ñeâm lieàn baø thöùc traéng. Heã nhíu maét laø ñöùa con baø laïi hieän leân. Baø khoâng sao nguû ñöôïc. Con ngöôøi cuûa baø gaày ñeùt. Hai vuù cuûa baø caêng söõa, laøm baø ñau. Baø laáy tay naën bôùt söõa nôi vuù ra cho ñôõ nhöùc. Moãi laàn baø naën söõa laø moãi laàn baø nhôù ñeán con, hai maét baø ñoû hoe. Baø sôø vaøo chieác noâi maø thaèng con cuûa baø naèm. Baø mang chieác aùo cuûa thaèng beù coøn soùt laïi ra xem. Muøi cuûa con baø hình nhö vaãn coøn nguyeân trong chieác aùo, trong chieác noâi nhoû nhaén. Baø nhôù ñeán ñöùa con nhö ñöùt töøng ñoaïn ruoät. Coù noãi ñau naøo hôn noãi ñau cuûa ngöôøi meï maát con!

     Sau khi maát con, baø Taét nhaát ñònh khoâng ñi sô taùn. Baø quyeát taâm ôû laïi queâ höông ñeå chieán ñaáu. Baø tham gia vaøo löïc löôïng du kích, hoaït ñoäng ngay giöõa loøng ñòch. Moät thôøi gian sau, toå chöùc boá trí cho baø veà haäu cöù.

     Trong haàm tröïc chieán, ban laõnh ñaïo K10 laøm vieäc khaån tröông. K10 laø maät danh cuûa chieán dòch ñöa ngöôøi giaø vaø treû con cuûa Vónh Linh ñi sô taùn. Ngöôøi ta soaùt xeùt laïi danh saùch cuûa baø con xaõ Vónh Sôn vaø baø con ôû bôø Nam chaïy sang, chuaån bò ñöa ñi sô taùn ra caùc tænh ôû phía Baéc. Danh saùch soá baø con cuûa bôø Nam ñöôïc ñöa veà caùc khu vöïc ñeå kieåm tra. Caùn boä trong ban ñi ñeán töøng caên haàm, hoûi, ghi vaø ñaùnh daáu hoï teân cuûa töøng ngöôøi moät. Chæ duy nhaát coøn laïi thaèng beù laø chöa coù teân. Luùc naøy thaèng beù ñöôïc moät chò teân Hoa, ngöôøi Gio Leã beá. Thaèng beù ñöôïc ghi taïm laø"thaèng beù Tieân Moân”.

      Khoaûng gaàn moät giôø sau khi kieåm tra, ngöôøi cuûa ban K10 mang ñeán cho chò Hoa naêm hoäp söõa cuøng moät chieác coác vaø thìa ñeå lo söõa cho thaèng beù uoáng. Coâng taùc haäu caàn cho ñoaøn cuõng ñöôïc lo chu taát. Ñeán traïm ñoùn tieáp naøo thì  traïm ñoù lo. Moïi vieäc ñaõ ñaâu vaøo ñaáy chæ coøn chôø ñeán giôø G, xuaát phaùt.

     Thaèng beù ñi vaøo toáp thöù hai, goàm ba möôi ngöôøi phaàn ñoâng laø ngöôøi Gio Leã, sô taùn ra Haø Tónh. Thaèng beù laø moät thaønh vieân ñaëc bieät ñöôïc moïi ngöôøi chuù yù vaø quan taâm. Chò Hoa, ngöôøi Gio Leã, ñöôïc chính thöùc giao nhieäm vuï ñem thaèng beù ñi theo.

     Trôøi oi vaø noùng. Caùi noùng ôû Quaûng Bình cuõng khoâng khaùc maáy caùi noùng ôû Quaûng Trò. Khoâng khí nhö loaõng ra, laøm ngöôøi ta raát khoù thôû. Töøng côn gioù Laøo khoâ khoác cöù quaït lieân tuïc mang theo hôi noùng coàn caøo. Maøu naéng cuûa Quaûng Bình cuõng na naù maøu naéng cuûa Quaûng Trò, noù loang loaùng tröôùc maét. Nhìn ra ngoaøi naéng, roài nhìn vaøo trong nhaø, thaáy toái thui, ñuû thaáy caùi naéng khuûng khieáp. Naéng vaøng con maét!

     Ñoaøn ngöôøi di sô taùn döôùi caùi naéng choùi chang, ai cuõng moûi meät, moà hoâi ra nhö taém.

      Moïi ngöôøi döøng laïi nghæ chaân ôû traïm Quaùn Haøu. Traïm ñöôïc laøm ñôn sô. Khoâng coù ngöôøi ñeán, khoâng coù tieáng maùy bay thì traïm vaéng ngaét, coøn khi coù ngöôøi gheù, khi coù söï vieäc, traïm laïi trôû neân choän roän. Khoâng khí laøm vieäc cuûa traïm trôû neân khaån tröông. Ngöôøi naøo cuõng laøm vieäc baèng hai, baèng ba, ñeà phoøng moïi baát traéc khi maùy bay ñòch tôùi.

     Chò Hoa tranh thuû vaøo traïm xin nöôùc soâi, pha söõa cho thaèng beù uoáng. Cuõng laï, ñi töø Vónh Linh ra ñaây, thaèng beù ngoan deã sôï, khoâng quaáy khoùc moät luùc naøo. Maáy anh chò trong traïm ai cuõng veû quan taâm ñeán thaèng beù, sôø tay chaân thaèng beù hoaøi. Hoï laáy tay cuø naùch thaèng beù laøm noù cöôøi saèng saëc. Nuï cöôøi cuûa thaèng beù giöõa luùc meät moûi, laøm cho khoâng khí bôùt caêng thaúng vaø deã chòu. Ai cuûng khen thaèng beù ngoan. Thuù thöïc coù thaèng beù ñi theo tuy meät nhöng vui.

      Cho thaèng beù buù no, chò Hoa laáy taám vaûi duø cho thaèng beù naèm, tranh thuû ñi veä sinh caù nhaân. Luùc naøy khoâng nghe tieáng maùy bay, ai cuõng caûm thaáy nheï nhoõm. Suoát chaëng ñöôøng daøi maáy chuïc caây soá giôø môùi ñöôïc chuùt thoaûi maùi, tha hoà vöôn vai, vöôn chaân cho ñôõ moûi. Ngöôøi ta tranh thuû lau maët maøy, tay chaân. Nöôùc ôû Quaùn Haøu maùt röôïi, nhöõng gioït nöôùc maùt chaïm vaøo tôùi ñaâu, caûm thaáy khoai khoaùi tôùi ñoù. Caùi maùt nhö lan toûa, töø ngoaøi da, chaïy vaøo nhöõng ñöôøng gaân, thôù thòt cuûa hoï, laøm tan bieán nhöõng öu tö. Maáy ngaøy roài hoï môùi ñöôïc taän höôøng caùi maùt nhö vaäy. Söôùng thaät!

      Ñeâm nay, ñoaøn ngöôøi sô taùn ñöôïc ñi oâ toâ. Hoï ñöôïc giaûi phoùng ñoâi chaân. Maáy böõa nay hoï ñi boä meät phôø ngöôøi. Ñoâi chaân cuûa hoï, gioáng nhö chieác maùy laøm vieäc nhieàu, bò nhöùc moûi, caàn phaûi ñöôïc nghæ ñeå hoài söùc. Maáy ngöôøi ñi deùp ñöôøng daøi chöa quen, bò doäp chaân, phaûi côûi deùp ra, ñi chaân traàn, loä veû sung söôùng.

      Saép tôùi giôø xuaát phaùt, anh laùi xe ñeám soá ngöôøi ñi, ñuùng ba möôi moát ngöôøi, keå caû thaèng beù, vaäy laø ñuû. Anh khoâng queân caên daën moïi ngöôøi:" Chuùng ta phaûi ñi qua moät soá ñoaïn ñöôøng nguy hieåm, ñòch coù theå thaû phaùo saùng, neùm bom, baén phaù, vì vaäy baø con heát söùc bình tænh, theo söï chæ daãn cuûa laùi xe…” Anh cho bieát:" Ñeâm hai möôi baûy, thaùng baûy, xe  cuûa coâng ty vaän taûi Quaûng Bình do laùi xe Haø Vaên Hôùn laùi, chôû ba möôi chaùu nhoû ñi sô taùn. Khi ñeán Ba Traïi thì bò maùy bay ñòch thaû bom laân tinh, cuõng may nhôø caùc chaùu bình tænh, laùi xe kòp thôøi treøo leân, gaït phoát pho ñang chaùy, côûi aùo daäp taét ngoïn löûa. Sau ñoù laùi xe ra ñeán nôi an toaøn.”

     Moïi ngöôøi ngoài heát leân xe. Hoï töï tìm cho mình moät vò trí ngoài thích hôïp. Thuøng xe roäng raõi neân hoï ngoài thoaûi maùi, khoâng ñeán noãi goø boù. Taát caû im laëng. Moät khoâng khí im laëng pha chuùt trang nghieâm. Hoï nhìn leân trôøi, roài nhìn veà phöông Nam, töôûng töôïng veà queâ nhaø, noãi nhôù laïi traøo daâng. 

      Xe töø töø chuyeån baùnh. Chieác xe nhö moät con chieán maõ huøng duõng chaïy trong ñeâm. Ngoài treân xe, ai cuõng caàu mong Trôøi Phaät phuø hoä, ñi ñeán nôi, veà ñeán choán. Khi moïi ngöôøi ñaõ ngoài yeân, chieác xe baét ñaàu taêng toác, chaïy nhanh ra phía Baéc. Vuøng ñaát Quaûng Bình cöù luøi xa daàn, cuõng coù nghóa laø vuøng ñaát Vónh Linh, Quaûng trò, nôi choân nhau, caét roán cuûa hoï luøi xa daàn. Ñeâm nay trôøi ñaày sao. Traêng vaãn chöa leân. Ai cuõng caûm thaáy deã chòu. Nhöõng ngoïn gioù Noàm töø phía tröôùc haét laïi maùt röôïi. Thi thoaûng xe ñi qua nhöõng khuùc ñöôøng xaáu, chieác xe laéc qua, laéc laïi, laøm cho ngöôøi ngoài treân xe bò xeâ dòch. Chò Hoa coá gaéng goàng mình ñeå giöõ thaêng baèng cho thaèng beù. Coù nhöõng luùc gaëp oå gaø xe bò xoác maïnh, maáy ngöôøi keâu oai oaùi.

      Moät ngöôøi ngoài beân caïnh chò Hoa, hoûi:

     -Thaèng beù ñöôïc maáy thaùng roài chò?

     -Chaéc khoaûng naêm, saùu thaùng.

     -Noù laïc ôû ñaâu vaäy?

     -Thaèng beù bò laïc ôû beán Loäi xaõ Vónh Sôn, nghe noùi laø con cuûa ngöôøi ôû beân Tieân Moân.

     -Chò ñöa thaèng beù cho em beá giuùp chò moät laùt.

      Chò Hoa ñöa thaèng beù cho ngöôøi phuï nöõ ngoài beân caïnh beá hoä, tranh thuû doaõi thaúng ñoâi chaân cho ñôõ moûi. Thaèng beù thaät deã thöông, maët noù hieàn khoâ. Noù laø thaønh vieân ñaëc bieät cuûa ñoaøn ngöôøi ñi sô taùn. Nhieàu ngöôøi thay nhau beá vaø nöïng thaèng beù. Ai beá noù cuõng ñöôïc. Noù trôû thaønh ñöùa con vaø ñöùa em chung cuûa caû chieác xe naøy roài.

      Traêng ñaõ baét ñaàu leân. Aùnh traêng baøng baïc chieáu roõ töøng khuoân maët cuûa nhöõng ngöôøi ngoài treân xe. Moät vaøi ngöôøi ueå oaûi döïa vaøo nhau nguû, cuõng coù vaøi ngöôøi to nhoû vôùi nhau veà chuyeän gia ñình. Hoï lo cho ngöôøi thaân ôû laïi. Nhöõng ngöôøi ngoài treân xe, chaúng ai bieát  ñöôøng ñi. Hoï cöù ñoaùn giaø, ñoaùn non. Tieáng cuûa moät ngöôøi ñaøn oâng, ngoài phía sau, noùi nhö ñinh ñoùng coät" saép ñeán phaø soâng Gianh roài”.

      Tieáng maùy bay moãi luùc moät gaàn. Moïi ngöôøi caêng tai ra nghe ngoùng vaø lo laéng. Ñòch thaû phaùo saùng ôû phía tröôùc. Laùi xe taét ñeøn pha, chaïy theâm moät quaõng roài döøng laïi beân veä ñöôøng. Anh laùi xe môû cöûa ra ngoaøi baûo moïi ngöôøi bình tónh, ñöøng nhoán nhaùo, xung quang thaønh xe phuû ñaày laù nguïy trang, ñòch khoâng phaùt hieän ñöôïc ñaâu.

      Tieáng maùy bay phaûn löïc löôïn voøng. Hai chieác noái ñuoâi nhau boå nhaøo roài voït leân. Tieáng maùy bay rít trong maøn ñeâm nghe rôøn rôïn. Hai loaït bom noå lieàn nhau ngay beán phaø soâng Gianh. Phaùo cao xaï, suùng phoøng khoâng cuûa ta baén leân ñan cheùo nhau, noå xung quanh hai chieác maùy bay.

     Sau ñôït boû bom, maùy bay ñòch bay ra xa, phaùo saùng cuõng taøn daàn, aùnh saùng laát laây roài taét ngaám. Khoâng khí yeân tænh trôû laïi. Taát caû chìm trong aùnh traêng nhaøn nhaït. Moïi ngöôøi chöa kòp vui, moät loaït phaùo saùng khaùc laïi moïc leân. Luùc naøy phaùo saùng cuûa ñòch thaû gaàn hôn. Anh laùi xe, theo kinh nghieäm, bieát chaéc chaén ñòch seõ quay laïi ñaùnh phaù, baûo moïi ngöôøi taïm rôøi khoûi xe, naáp taïm beân veä ñöôøng. Khi baø con sô taùn heát, laùi xe cho xe chaïy veà phía tröôùc khoaûng ba traêm thöôùc, taáp vaøo beân leà, döøng laïi. Tranh thuû khi maùy bay chöa tôùi, anh laùi xe beû theâm maáy caønh phi lau phuû leân xe. Chieác xe trong ñeâm nhìn gioáng nhö moät luøm caây raäm raïp.

      Phaùo saùng cuûa ñòch thaû lieân tuïc, caøng veà sau chuùng thaû caøng nhieàu, saùng tröng caû moät vuøng. Phía treân ñaàu, gaàn chieác xe aån naáp, moät chieác duø phaùo saùng, bò gioù ñaåy, bay lô löûng, nhìn roõ. Neáu nhö ôû trong Vónh Linh, theá naøo cuõng coù ngöôøi chaïy theo nhaët chieác duø mang veà duøng. Coøn ôû ñaây ngöôøi ta chæ mong nhöõng chieác duø phaùo saùng caøng ñi xa hoï caøng toát. Phaùo saùng luùc naøy laø hieåm hoïa ñoái vôùi hoï.

       Khi loaït phaùo saùng môùi, saùng ñeán ñænh ñieåm, moät toáp maùy bay phaûn löïc bay tôùi. Chuùng nhanh choùng trieån khai ñoäi hình neùm bom. Moät loaït bom rôi xuoáng beán soâng Gianh. Sau khi thaû bom, maùy bay taêng toác, bay leân cao cuøng vôùi tieáng rít cuûa maùy bay nghe khieáp ñaûm. Ñeâm thöïc söï bò baêm naùt. Haøng traêm phaùt ñaïn töø maët ñaát baén leân nhaèm vaøo nhöõng chieác maùy bay phaûn löïc, coù nhöõng vieân noå saùt beân chieác maùy bay, nhöng noù khoâng sao. Nhöõng chieác maùy bay thoaùt naïn, chuùng loàng loän, bay voøng ra xa, roài ñoät ngoät ñoåi höôùng boå nhaøo vôùi moät toác ñoä khuûng khieáp vaø sau ñoù laø nhöõng loaït bom noå xeù toang maøn ñeâm.

      Töø döôùi maét ñaát, suùng phoøng khoâng cuûa ta tôùi taáp baén leân. Moät chieác maùy bay bò truùng ñaïn, chaùy buøng nhö ngoïn ñuoác. Chieác maùy bay oâm cuïc löûa bay laûo ñaûo veà phía xa. Maáy chieác maùy bay coøn laïi hoaûng sôï voäi vaøng truùt heát bom thaùo chaïy. Moät quaû bom truùng ngay vaøo nôi ñoaøn ngöôøi ñi sô taùn aån naáp.

      Anh boä ñoäi laùi xe hoát hoaûng lao veà phía quaû bom vöøa noå. Luùc naøy ñaõ im tieáng bom vaø tieáng suùng. Vöøa chaïy, anh vöøa goïi,  khoâng moät tieáng traû lôøi. Anh boä ñoäi laùi xe nhö khoâng tin vaøo maét mình, Tröôùc maét anh laø moät hoá bom sau hoaém. Döôùi aùnh saùng traêng, anh laùi xe nhìn thaáy nhieàu thi theå naèm ngoån ngang. Anh ñeám moät, hai, ba, boán…, nhieàu ngöôøi khoâng thaáy xaùc. Anh ñeán töøng ngöôøi laät qua, laät laïi, hy voïng coøn coù ngöôøi may maén… Anh ruøng mình, khoâng nhìn thaáy moät ai cöû ñoäng, ñoaùn chaéc moïi  ngöôøi chaúng coøn ai soáng soùt. Boãng  coù tieáng treû khoùc. Anh laùi xe chaïy veà nôi coù tieáng treû khoùc, thaèng beù naèm phía ngoaøi cuøng, may maén ñöôïc moät phuï nöõ laáy thaân che chôû, thoaùt cheát. Ñuùng laø thaèng beù cao soá!

      Anh beá thaèng beù leân xe. Thaèng beù giaõy duïa vaø khoùc to. Anh laùi xe thöïc söï boái roái. Gioã caùch naøo noù cuõng khoâng nín. Caøng gioã noù caøng khoùc. Vöøa khoùc thaèng beù vöøa giaãy naåy.Khoâng coøn caùch naøo hôn, anh laáy taám taêng quaán laáy thaèng beù, buoäc noù vaøo gheá vaø chôû ñi, maëc keä cho thaèng  beù khoùc.

      Traïm ñoùn tieáp K10, ôû Caåm  Haø, Haø Tónh coù ba ngöôøi ngoài laøm vieäc. Anh laùi xe, cho xe döøng tröôùc coång traïm, roài beá thaèng beù vaøo. Thaèng beù khoùc döõ doäi. Noù khoùc suoát doïc ñöôøng ñi, giôø thì tieáng khoùc cuûa noù khaûn ñaëc nghe raát khoù chòu. Chò Nghi, nhaân vieân cuûa traïm thaáy vaäy hoûi:

     -Thaèng beù sao theá?

     - Thaèng beù bò ñoùi, töø toái ñeán giôø noù chöa ñöôïc buù.

     -Theá boá meï noù ñaâu roài?

      -Boá meï noù ôû ñaâu toâi khoâng bieát, chaéc laø ñaõ cheát, anh laùi xe traû lôøi vaø keå laïi toaøn boä söï vieäc treân quaõng ñöôøng ñi cho nhöõng ngöôøi trong traïm nghe. Gioïng anh laùi xe chuøng xuoáng:

     -Moïi ngöôøi treân chuyeán xe cuûa toâi ñaõ cheát heát, duy nhaát chæ soùt laïi thaèng beù. Ñaây laø thaèng beù bò laïc, con cuûa ngöôøi daân ôû beân Tieân Moân.

      Chò Nghi ñoùn thaèng beù trong tay anh laùi xe. Thaèng beù vaãn khoùc. Noù khoùc raát döõ daèn, naác leân töøng nhaùt moät vaø lieân tuïc, gioáng nhö nhöõng nhaùt dao ñaâm vaøo gan ruoät ngöôøi khaùc, chòu khoâng noãi. Cuõng may chò Nghi vöøa môùi sinh moät chaùu trai neân hai vuù cuûa chò coøn caêng söõa. Chò veùn aùo, vaïch vuù cho thaèng beù buù. Thaèng beù buù laáy, buù ñeå, ngoan ngoaõn trong voøng tay cuûa chò vaø sau ñoù nín thinh.

      Anh laùi xe sau khi trao thaèng beù cho chò Nghi, voäi vaû xin pheùp ra xe, quay laïi chieán tröôøng. Khi anh boä ñoäi laùi xe ñi roài, moïi ngöôøi trong traïm môùi ngôù ngöôøi ra, queân maát hoûi hoï teân ñòa chæ cuûa anh laùi xe, queân caû vieäc môøi anh aáy uoáng nöôùc. Thôøi chieán laø vaäy. Coù nhöõng vieäc sô suaát ñeán ngôù ngaån nhöng ngöôøi ta cuõng thoâng caûm, chaúng ai coù nhieàu thôøi gian raûnh roãi ñeå traùch moùc.

      Thaèng beù Tieân Moân nghieãm  nhieân trôû thaønh thaønh vieân môùi trong gia ñình baø Nghi. Thaèng beù Tieân Moân vaø thaèng Trieát con baø Nghi uoáng chung moät baàu söõa. Hai ñöùa nguû chung moät giöôøng, do baø meï cuûa Baø Nghi troâng coi. Thöôøng ngaøy thì chuùng naèm yeân, chæ khi ñoùi söõa chuùng môùi ñoøi  buù.

      Haøng ngaøy thöôøng giöõa giôø laøm vieäc, baø Nghi tranh thuû chaïy veà nhaø cho hai ñöùa buù roài leân cô quan laøm vieäc tieáp. Treân ñöôøng veà baø Nghi thöôøng tranh thuû gheù vaøo chôï coùc ôû beân ñöôøng mua rau, caù chuaån bò cho böõa tröa. Caùn boä coâng nhaân vieân nhaø nöôùc thöôøng nhö vaäy caû, löông thaáp thaønh ra phaûi tranh thuû lo chuùt vieäc nhaø.

      Baø Nghi phaûi laøm giaáy tôø cho thaèng beù Tieân Moân ñeå  xin tieâu chuaån ñöôøng söõa cho noù, coøn phaûi trình baùo vôùi ñòa phöông, ñaêng kyù taïm truù, taïm vaéng. Laøm giaáy tôø thì phaûi coù hoï teân. Baø Nghi suy ngaãm, phaûi ñaët teân cho thaèng beù sao cho deã nhôù vaø coù yù nghóa nöõa. Baø Nghi baøn vôùi nhöõng ngöôøi lôùn trong gia ñình vaø ñi ñeán quyeát ñònh ñaët cho thaèng beù laø Nguyeãn Giang Moân. Hoï Nguyeãn laø laáy hoï cuûa oâng Nguyeãn Vaên Taân, choàng baø. Chöõ loùt Giang, coù nghóa laø Vónh Giang, queâ höông cuûa baø. Coøn teân Moân töùc laø Tieân Moân,  queâ cuûa thaèng beù, lôõ sau naøy coù ai tìm kieám, hay noù tìm veà coäi nguoàn cuõng deã. Ñuùng laø baø Nghi chu ñaùo, bieát nghó veà sau.

      Thaèng Trieát con ruoät baø Nghi vaø Giang Moân nhö  hai anh em ruoät soáng chung trong moät gia ñình nôi sô taùn. Moïi thöù töø aùo quaàn, ñoà chôi, baø Nghi ñeàu saém cho hai ñöùa gioáng nhau,  aên uoáng cuõng vaäy. Phaûi laøm nhö vaäy thoâi. Trong nhaø coù hai anh em, saøn saøn nhau, chæ caàn leäch ñi moät chuùt laø phaûi "môû phieân toøa” xöû suoát ngaøy. Do ñieàu kieän chaêm soùc neân tính neát hai ñöùa beù khoâng khaùc nhau maáy. Chuùng laø nhöõng ñöùa treû con nhaø ngheøo. Phaàn lôùn nhöõng ñöùa treû con nhaø ngheøo ñeàu ngoan.

      Trôøi chuyeån muøa. Thôøi tieát ôû Haø Tónh cuõng hao hao gioáng nhö ôû caùc tænh cuûa mieàn Trung. Trôøi oi oi vaø naèng naëng, raát khoù thôû. Thi thoaûng nhöõng côn möa ñaàu muøa chôït ñeán, roài ñi moät caùch choùng vaùnh. Ñoù laø thôøi ñieåm thuaän lôïi cho dòch beänh deã sinh soâi. Nhöõng ngöôøi giaø yeáu thöôøng hay nhöùc ñaàu, soå muõi vaøo nhöõng thôøi ñieåm nhö vaäy.

      Naêm nay gioù muøa ñoâng Baéc ñeán sôùm. Ñang noùng trôøi trôû laïnh. Thôøi tieát gioáng nhö moät con ngöïa baát kham, tính khí thaát thöôøng, laøm cho nhieàu ngöôøi meät moûi.

     Baø Nghi thöùc daäy, ueå oaûi nhìn ra. Ngoaøi trôøi ñang möa laéc raéc. Nhöõng haït möa buïi nhö muoán treâu ngöôøi. Baø Nghi voäi cho hai thaèng beù buù ñeå ñi laøm. Baø meï nhìn söï meät moûi cuûa baø Nghi lieàn noùi:

    -Hoâm nay xin nghæ moät böõa ñi con.

     -Khoâng ñöôïc, baø Nghi traû lôøi, con phaûi ra traïm, hoâm nay caùc anh ñi vaéng, lôõ coù ngöôøi phaûi tieáp nhaän…Noùi roài baø Nghi laáy chieác noùn laù ñoäi leân ñaàu, böôùc ra khoûi nhaø.

      Hoâm sau, baø Nghi bò caûm naëng. Ngöôøi baø haâm haáp noùng, mieäng ñaéng ngheùt, khoâng muoán aên uoáng, gioïng noùi pheàu phaøo. Baø naèm lieät giöôøng, sang ngaøy hoâm sau thì caám khaåu. Caû nhaø hoát hoaûng. Hai thaèng beù ñoùi söõa, ai gioã cuõng khoâng nín. Meï baø Nghi leân traïm xaù xin thuoác caûm veà cho baø uoáng cuõng khoâng ñôõ. Taát caû moïi ngöôøi trong gia ñình ñeàu thöïc söï lo laéng. Hoï lo laéng cho söùc khoûe cuûa baø Nghi vaø caû cho hai ñöùa treû. Hai thaèng beù ñoùi söõa khoùc roáng leân cuøng moät luùc, chòu khoâng noãi. Khoâng khí trong nhaø raát caêng thaúng nhö muoán vôõ ra töøng maûng.

      Hai thaèng beù buoäc phaûi cai söõa. Meï baø Nghi naáu hoà vaø eùp hai thaèng beù uoáng. Luùc ñaàu cuõng thöïc söï khoù khaên, hai thaèng beù khoâng chòu uoáng hoà. Moãi laàn cho chuùng aên phaûi coù hai ngöôøi. Moät ngöôøi giöõ tay coøn moät ngöôøi caïy mieäng ra ñeå ñuùt hoà vaøo, vaøi ngaøy sau chuùng quen daàn. Theá laø oån!

     Baø Loan ôû traïm y teá Caåm Haø ñöôïc môøi veà, khaùm cho baø Nghi. Maïch cuûa baø Nghi ñaäp raát yeáu, löôõi traéng bôït. Khaùm xong, baø Loan keâ cho baø Nghi moät toa thuoác, chuû yeáu laø thuoác caûm vaø maáy vieân vitamin C.

      Baø Loan laø y taù, laøm vieäc ôû traïm Caåm Haø cuõng ñaõ laâu. Baø coù choàng ñi B gaàn möôøi naêm nay vaø chöa coù con. Nhìn caûnh baø Nghi oám naëng, hoaøn caûnh gia ñình ñang khoù khaên, baø gôïi yù xin thaèng beù Giang Moân veà nuoâi.  Baø meï vaø choàng cuûa baø Nghi thaáy hôïp lyù. Hoï ñaõ gaät ñaàu nhöng coøn phaûi chôø baø Nghi tænh daäy ñaõ.

       Baø Nghi uoáng thuoác cuûa baø Loan cho cuõng khoâng ñôõ. Beänh tình cuûa baø nhö traàm troïng hôn. Baø naèm thaúng ñô treân giöôøng, da xanh, maët maøy nhôït nhaït, khoâng nhìn thaáy moät chuùt sinh khí naøo caû. Baø bò caûm phong haøn naëng. Nghe noùi, moät vaøi ngöôøi daân queâ, bò beänh phong haøn naëng, khoâng qua khoûi. Ngöôøi nhaø cuûa baø Nghi cuoáng cuoàng leân, chaïy ngöôïc, chaïy xuoâi tìm caùch cöùu chöõa nhöng chöa tìm loái ra.

     Trong luùc nguy caáp thì baø Ñaøo tôùi. Baø Ñaøo laø baø coâ cuûa baø Nghi, ngöôøi ôû xaõ Vónh Quang cuõng ra ñaây sô taùn.  Baø Ñaøo coù taøi chích leã raát hay. Nhieàu ngöôøi bò beänh naëng, caám khaåu, ñöôïc baø chích leã maø qua khoûi. Nhìn baø Nghi bô phôø naèm treân giöôøng, baø Ñaøo voäi vaøng laáy ñoà ngheà ra thao taùc. Tröôùc heát baø chích ôû ñaàu caùc ngoùn tay vaø sau ñoù laø ôû chaân. Baø naën heát nhöõng maùu ñen maø baø noùi ñoù laø maùu ñoäc. Baø daën moïi ngöôøi naáu chaùo cuû neùm, moät loaïi cuû gioáng cuû haønh, cho baø Nghi aên ñeå giaûi caûm. Sau  khi ñöôïc chích  leå vaø aên chaùo cuû neùm, baø Nghi tænh daäy, hai ngaøy sau thì baø Nghi noùi ñöôïc. Caû nhaø thôû phaøo nheï nhoõm. Hai ñöùa beù ñaõ ñöôïc aùp duïng bieän phaùp cai söõa roài, tieáp tuïc cai söõa tieáp ñeå baûo ñaûm söùc khoûe cho baø Nghi.

       Sau laàn xuoáng khaùm beänh, thænh thoaûng baø Loan gheù nhaø baø Nghi chôi. Hai baø to nhoû vôùi nhau:

      -Chaúng daáu gì chò, hai vôï choàng toâi laáy nhau ñaõ möôøi naêm vaãn chöa coù con. Anh aáy ñang ôû chieán tröôøng, chöa bieát khi naøo thì trôû laïi. Hoaøn caûnh cuûa chò nuoâi moät luùc hai ñöùa treû vaát vaû. Neáu ñöôïc chò cho toâi mang thaèng Giang Moân veà nuoâi.

      -Toâi cuõng ñaõ nghe ngöôøi nhaø noùi laïi, noùi thöïc vôùi chò, toâi nuoâi thaèng beù hôn moät naêm nay. Toâi  coi noù nhö con ruoät cuûa mình. Thöïc loøng toâi khoâng muoán xa con. Nhöng duø sao, baø Nghi haï gioïng, vôùi hoaøn caûnh cuûa toâi nhö hieän nay, chò nuoâi seõ toát hôn cho noù.

     -Raát caùm ôn chò, coù ñieàu, chò Loan thaû löûng…

     -Chò cöù noùi thaúng, giuùp ñöôïc gì cho chò, toâi seõ coá gaéng.

     -Toâi chæ sôï, sau naøy thaèng beù bieát goác reå, tìm veà…

      -Chò khoûi lo ñieàu ñoù. Laøm sao noù bieát ñöôïc, luùc naøy noù coøn chöa bieát ñi, toâi maø khoâng noùi ra thì ai bieát.

     -Vaäy laø toâi yeân taâm roài.

     -Khi naøo roãi, chò ra traïm thöôøng tröïc K10 laøm giaáy tôø xin con nuoâi nheù.

     -Vaâng, ngaøy mai toâi seõ ra, caùm ôn chò nhieàu laém.

     - Chò laïi khaùch saùo, coù gì ñaâu maø caûm ôn. Hai ngöôøi noùi chuyeän vôùi nhau moät hoài laâu roài hoï chia tay.

     Traïm thöôøng tröïc K10, nghe coù veû to taùt, thöïc chaát cuõng chæ moät gian phoøng nhoû thoù, coù ngöôøi thöôøng tröïc ñeå giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán nhöõng ngöôøi cuûa Vónh Linh ra sô taùn.

      Hoâm nay, traïm coù ñaày ñuû ba ngöôøi, moät tröôûng traïm, moät  keá toaùn vaø moät nhaân vieân giuùp vieäc. Ngöôøi naøo töï lo coâng vieäc cuûa ngöôøi aáy. Baø Nghi laøm keá toaùn cuûa traïm, baø phaûi caäp nhaät laïi soå saùch trong maáy ngaøy baø nghæ oám. Ñang laøm thì baø Loan ñeán. Baø Nghi laáy gheá môøi baø Loan ngoài vaø khoâng queân daën phaûi ngoài ñôïi moät chuùt.

     Thuû tuïc nhaän con nuoâi cuõng ñôn giaûn. Baø Loan ñaõ laøm saün ñôn. Trong ñôn ghi roõ, beân cho laø baø Nghi, ngöôøi ôû Vónh Moác, Vónh Linh, beân nhaän laø baø Loan, ôû Caåm Haø, Haø Tónh, coù xaùc nhaän cuûa tröôûng traïm K10. Taát nhieân sau ñoù baø Loan coøn phaûi xin xaùc nhaän cuûa chính quyeàn sôû taïi thì tôø ñôn môùi coù giaù trò. 

      Vaäy laø keå töø hoâm nay, Giang Moân chính thöùc coù ngöôøi meï môùi, laø baø Loan. Vôùi nhöõng ñöùa treû nhö Giang Moân thì ai nuoâi maø chaúng ñöôïc. Noù ñaõ quen soáng vôùi taäp theå roài, chaúng laï laãm vôùi ai.

      Baø Loan soáng chung vôùi cha meï choàng. Luùc naøy trong nhaø baø Loan coù theâm moät thaèng beù. Trong gia ñình baø Loan ñaày aép tieáng cöôøi ñöøa cuûa thaèng beù. Ai cuõng vui, ai cuõng muoán beá thaèng nhoû. Ñöôïc chaêm soùc chu ñaùo, thaèng beù lôùn nhanh troâng thaáy.

     Baø Nghi laâu laâu gheù nhaø baø Loan chôi. Moãi laàn ñeán, baø thöôøng mua moät goùi baùnh nhoû cho Giang Moân. Töø ngoaøi ngoõ, baø Nghi goïi:

    -Giang Moân Vónh Linh ñaâu, ra cho baùnh.

     Nghe tieáng goïi cuûa baø Nghi, Giang Moân ngoan ngoaõn chaïy ra, saø vaøo loøng cuûa baø vaø baø cho baùnh. Giang Moân ñaõ bieát chaïy vaø bieát noùi. Thaèng beù khoân ngoan,  ai cho thöù gì cuõng bieát voøng tay laïi, caùm ôn.

      Ñaøi truyeàn thanh cuûa ñòa phöông loan tin" ngaøy 27 thaùng 1 naêm 1973, ñaïi dieän phaùi ñoaøn cuûa chính phuû Myõ vaø nguïy quyeàn Saøi goøn cuøng phaùi ñoaøn cuûa chính phuû Vieät Nam daân chuû coäng hoøa vaø chính phuû coäng hoøa mieàn Nam Vieät Nam kyù chính thöùc hieäp ñònh chaám döùt chieán tranh, laäp laïi hoøa bình ôû Vieät Nam….”  Moät khoâng khí vui möøng lan toûa khaép moïi ngoõ ngaùch. Ñi ñaâu ngöôøi ta cuõng baøn taùn soâi noåi veà hieäp ñònh. Neùt maët ai cuõng raïng rôõ. Nhöõng gia ñình coù ngöôøi tham gia chieán ñaáu ôû chieán tröôøng hy voïng sôùm gaëp laïi ngöôøi thaân. Nhöõng ngöôøi ñi sô taùn möøng, saép ñöôïc trôû veà queâ. Nhieàu gia ñình chuaån bò gaø vòt ñeå lieân hoan ngaøy gaëp maët vaø cuõng ñeå chia tay nhau.

      Baø Nghi ñeán chia tay vôùi gia ñình baø Loan, daét theo thaèng Trieát con baø. Baø mang theo goùi baùnh ngoït cho thaèng beù Giang Moân. Luùc naøy Giang Moân ñaõ lôùn. Noù bieát taát caû moïi thöù. Hai ñöùa treû mang goùi baùnh ra phía tröôùc nhaøø ngoài aên vaø chôi ñuøa cuøng vôùi nhau. Tuïi treû con luùc naøo cuõng vaäy, heã gaëp baïn cuøng löùa, laïi coù theâm baùnh keïo ñoà chôi laø y nhö queân heát moïi ngöôøi.

     Baø Loan vaø baø Nghi ngoài noùi chuyeän vôùi nhau raát laâu. Hoï oân laïi nhöõng ngaøy ñaàu môùi ra sô taùn, bieát bao vaát vaû khoù khaên, Beân naøy caûm ôn beân kia. Beân kia laïi caûm ôn beân naøy. Nhöõng caâu chuyeän thöôøng ngaøy nhö khoâng bao giôø döùt, ñaày kyù öùc vaø long lanh kyû kieäm. Coù nhöõng luùc, caû hai ñeàu thöïc söï caûm ñoäng, mieäng noùi nhöng maét chôùp chôùp nhö muoán khoùc. Baø Loan boãng naém chaët tay cuûa baø Nghi:

      -Toâi chæ sôï, khi K10 veà, gia ñình thaèng Giang Moân laïi ra ñaây tìm noù.

      -Chò khoûi lo, chaúng ai bieát ñaâu maø tìm, giôø noù ñaõ laø con cuûa chò roài.

      -Maø giaû söû, coù ngöôøi mang ñuû giaáy tôø ra ñaây xin nhaän noù veà thì coù cho ngöôøi ta khoâng chò, toâi lo quaù.

        -Luùc ñoù tính sau, maø chò sao lo xa vaäy, ngoaøi toâi vaø chò ra chaúng ai bieát ñaâu. Chò cöù yeân taâm ñi, thoâi toâi veà ñaây, chuùc meï con chò soáng vôùi nhau haïnh phuùc.

        -Caûm ôn chò nhieàu. Sau naøy coù ñieàu kieän, chò gaéng ra ñaây thaêm chuùng toâi.

        -Chò cuõng vaäy, neáu ñi ñöôïc môøi chò voâ Vónh Linh thaêm moät chuyeán.

         Hai ngöôøi chia tay nhau thaät bòn ròn. Hai ñöùa treû hình nhö chuùng ñang thích chôi ñuøa vôùi nhau, chöa muoán veà.

        Vaäy laø daân K10 ñaõ rôøi khoûi Haø Tónh veà laïi queâ höông, ñeå laïi moät khoaûng troáng trong loøng ngöôøi daân ñòa phöông. Khi ôû thì chaúng coù gì ñeå noùi, ñoâi khi cuõng xaûy ra chuyeän naøy, chuyeän noï, nhöng khi ñi roài ngöôøi ta laïi nhôù ñeán nhau, coù ngöôøi laïi nhôù ñeán da dieát. Maáy coâ gaùi Caåm  Haø lôõ ñeå maét ñeán maáy chaøng trai Vónh Linh luùc naøy laïi muoán ñi theo. Moät sôïi daây voâ hình baùm chaët hoï. Tình caûm cöù duøng daèng, vöông vaán maõi.

      Thaèng beù Giang Moân laâu khoâng thaáy baø Nghi mang baùnh tôùi cöù hoûi thaêm hoaøi. Baø Loan phaûi noùi cho con bieát laø baø Nghi ñaõ veà queâ, vaäy maø noù cöù hoûi lui, hoûi tôùi maõi, ñeán khoå.

      Baø Loan thöïc söï chöa an taâm. Baø sôï bò maát con. Noãi lo sôï ñoù nhö lôùn daàn leân ôû trong baø, keå töø ngaøy daân Vónh Linh ñi sô taùn trôû veà queâ. Chaúng coù ai sôï maát con baèng ngöôøi meï caû. Bao naêm nay baø coi thaèng beù nhö con ruoät cuûa mình. Taát caû tình caûm baø ñeàu daønh heát cho noù. Baø quyù noù hôn caû baûn thaân cuûa baø. Thaèng Giang Moân cuõng yeâu baø. Noù coi baø laø moät ngöôøi meï toát. Coù ñeâm baø naèm mô, nhìn thaáy ngöôøi nhaø cuûa thaèng Giang Moân töø Quaûng Trò ra ñöa noù veà. Baø keùo noù laïi nhöng khoâng ñöôïc, baø khoùc söôùt möôùt. Baø hoaûng hoát ngoài daäy, thöø ngöôøi ra. Moät côn mô thaät ñaùng sôï!

     Giang Moân ñeán tuoåi vaøo lôùp moät. Baø Loan xin cô quan nghæ moät ngaøy ñeå laøm hoà sô nhaäp hoïc cho con. Vieäc ñaàu tieân laø phaûi khai lyù lòch. Baø laáy tôø giaáy nhaän con nuoâi, ñöôïc baø caát kyõ trong röông ra xem. Tôø giaáy ñöôïc caát laâu ñaõ ngaõ maøu vaøng lôït. Baø xem ñi, xem laïi tôø giaáy nhaän con nuoâi, suy nghó nhieàu laém. Khoâng theå ghi nhö trong giaáy naøy ñöôïc. Ghi nhö vaäy, sau naøy ngöôøi ta seõ laàn ra vaø baø seõ bò maát con. Maáy laàn baø caàm vieát leân, ñònh vieát, roài laïi ñaët vieát  xuoáng. Trong ngöôøi cuûa baø nhieàu maâu thuaån naûy sinh. Baø khoâng bieát noùi doái. Nhöng thaèng beù Giang Moân ñaõ laø moät phaàn cô theå cuûa baø. Bieát bao nhieâu tieàn cuûa, coâng söùc baø ñaõ boû ra nuoâi thaèng beù. Baø khoâng theå ñeå maát ñöùa con ñöôïc. Thaèng Giang Moân laø baùu vaät cuûa baø. Baø phaûi  baûo veä laáy noù  baèng moïi gía. Söï giaèng xeù giöõa thaät vaø giaû ñang cuø cöa nhau trong yù nghó cuûa baø. Baø ñang ñöùng giöõa hai söï löïa choïn voâ vaøn khoù khaên.

      Baø ngoài im trong giaây laùt, boùp traùn suy nghó. Caùn vieát baø vaãn caén chaët ôû trong mieäng. Sau ñoù baø nhaû ra. Baø ñaët ngoøi vieát xuoáng baøn, ngoài thöø ra nhö moät ngöôøi maát cuûa. Thaèng Giang Moân töø trong buoàng chaïy laïi ñöùng neùp vaøo beân baø. Baø laáy tay xoa leân ñaàu con vaø böøng tænh trôû laïi. Laáy heát can ñaûm, baø Loan caàm ngoøi buùt, vieát moät caùch döùt khoaùt: "Hoï vaø teân: Nguyeãn  Hoaøn Haûo…” Nguyeãn laø hoï cuûa choàng baø Nghi, baø vaãn ñeå nhö cuõ nhö moät kyû nieäm, coøn caùi teân Hoaøn Haûo laø ñeå khaúng ñònh laïi raèng ñöùa con aáy gioáng nhö laø baùu vaät  cuûa rieâng baø, phaûi ñöôïc ñaûm baûo tuyeät ñoái hoaøn haûo.

     Thaèng beù Hoaøn Haûo vaøo lôùp moät. Tröôøng hoïc caùch nhaø khoaûng hôn moät caây soá. Saùng baø chôû con ñi hoïc, roài ñeán cô quan laøm vieäc. Heát giôø baø laïi ñoùn con veà. Baø thöôøng tranh thuû gheù qua chôï mua ít ñoà aên tröôùc khi veà nhaø. Nhöõng laàn gheù chôï baø khoâng queân mua quaø cho thaèng con. Thaèng beù Hoaøn Haûo quen caùi caûnh naøy roài, hoâm naøo chöa thaáy meï mua baùnh keïo, hay maáy quaû chuoái chín laø noù nhaéc. Hai meï con baø Loan soáng vôùi nhau thöïc söï ñaàm aám vaø haïnh phuùc.

     Anh Hoaøng choàng baø Loan ñöôïc xuaát nguõ veà queâ. Tröôùc khi ra quaân, ñôn vò cuõng hoûi nguyeän voïng nhöng moät phaàn do trình ñoä hoïc vaán thaáp, moät phaàn xa vôï laâu, anh muoán veà soáng vôùi vôï. Ña soá nhöõng noâng daân ñi boä ñoäi, coù hoaøn caûnh nhö Hoaøng ñeàu xöû söï nhö vaäy caû.

     Ngaøy ñaàu môùi veà nhaø, anh Hoaøng vaø thaèng beù Hoaøn Haûo nhö hai ngöôøi xa laï. Baø Loan baûo Hoaøn Haûo:

    -Con chaøo boá ñi. Thaèng beù khoâng daùm môû mieäng

    -Con chaøo boá ñi roài laùt  nöõa boá cho  baùnh, baø Loan giuïc, nghe noùi ñeán baùnh, thaèng beù coù veû khoaùi, noù laép baép :

    -Con chaøo boá.

    -Ngoan. Anh Hoaøng khen roài laáy tay xoa leân ñaàu thaèng beù toû thieän caûm.

     Chaúng bao laâu thì hai boá con quaán quít beân nhau. Ñi ñaâu anh Hoaøng cuõng mang thaèng beù ñi theo. Xem ra anh  Hoaøng cuõng raát öa thaèng beù.

     Thôøi gian troâi ñi raát nhanh, ñaõ hôn möôøi naêm keå töø ngaøy anh Hoaøng ñöôïc phuïc vieân. Hai vôï choàng anh sinh ñöôïc ba ñöùa con, moät trai, hai gaùi. Trong gia ñình baø Loan giôø coù baûy thaønh vieân. Hai vôï choàng baø phaûi goàng mình ñeå lo ñuû mieáng aên cho moät ñaïi gia ñình, laïi coøn theâm vieäc hoïc haønh cuûa maáy ñöùa con nöõa. Giôø thì tình caûm cuûa baø Loan phaûi chia ñeàu cho boán ñöùa con. Chuùng ñang tuoåi aên, tuoåi nguû, gioáng nhö nhöõng chieác taøu haù moàm chôø haøng. Baø Loan lo laéng vaø giaø ñi troâng thaáy. Cuõng may laø Hoaøn Haûo ñaõ ñi laøm, bôùt ñi moät phaàn gaùnh naëng cho gia ñình baø.

       Nhaø baø Loan coù ñaùm gioã. Khaùch döï ñaùm gioã chuû yeáu laø baø con trong nhaø. Duy nhaát chæ coù oâng chuû tòch xaõ ñöôïc baø Loan môøi döï nhö moät khaùch ñaëc bieät. OÂng laø choã quen bieát, coù chuyeän gì caàn, cuõng phaûi nhôø caäy ñeán oâng. Thöùc aên coù ñaày ñuû thòt caù, baùnh traùi. Coù theå noùi ñaây laø ñaùm gioã thònh soaïn nhaát cuûa gia ñình baø töø tröôùc ñeán giôø. Sau phaàn cuùng kieáng, moïi ngöôøi ngoài xuoáng chieáu ñeå aên.

     OÂng chuû tòch haàu nhö khoâng aên, oâng chæ uoáng bia. Caùn boä ñòa phöông nhieàu nôi, giôø ai cuõng nhaäu döõ. Hoï uoáng laø khoûi aên luoân. Buïng cuûa hoï laø buïng bia, to toå chaûng, gioáng nhö  ngöôøi coù thai baûy, taùm thaùng. Coù nôi, tröôùc khi vaøo laøm vieäc, cuõng phaûi sô sô vaøi ve ñaõ môùi giaûi quyeát ñöôïc. Nhaäu nheït ñaõ trôû thaønh caên beänh maõn tính, taøn phaù cô theå soáng laønh maïnh, khoâng thuoác chöõa. Ngöôøi ta uoáng röôïu bia nhö uoáng nöôùc laõ. Khieáp thaät!  Bieát yù, baø Loan nhaéc kheùo choàng phaûi chaêm soùc cho oâng chuû tòch xaõ töû teá. Heã ly cuûa oâng vöøa caïn laø anh Hoaøng laïi roùt bia vaøo ñaày ngay laäp töùc. Khoâng khí cuûa ñaùm gioã vui veû.

     Uoáng hôi ngaø ngaø, oâng chuû tòch môùi baét ñaàu cao gioïng:

     -EÂ, Hoaøn Haûo naøy, hai chuù chaùu mình caïn ly nheù.

     -Chaùu khoâng uoáng ñöôïc nhieàu, Hoaøn Haûo phaân traàn

     -Thoâi, cöù phaûi caïn moät ly vôùi chuù, ly sau muoán uoáng hay khoâng tuøy, khoâng eùp.

  Hai chuù chaùu cuïng ly nghe raát aán töôïng, laøm moät hôi saïch baùch. OÂng chuû tòch noùi tieáp:

      -Thaèng naøy khaù, laàn tröôùc tao xaùc nhaän giaáy con nuoâi cho maøy, môùi beù xíu, giôø ñaõ laø lôùn töôùng roài. OÂng coøn noùi luyeân thuyeân, chuyeän noï xoï chuyeän kia, chuû yeáu laø oâng keå coâng vôùi gia ñình. Sôï oâng ñi quaù xa, baø Loan bieát yù laùi sang chuyeän khaùc, baø hoûi:

      -Naøy oâng chuû tòch nghe noùi xaõ mình saép leân thò traán?

      -Thì quy hoaïch laø vaäy, chaéc cuõng coøn laâu.

      -Theá ñaát cuûa nhaø toâi coù naèm trong quy hoaïch khoâng?

      -Yeân taâm, khi naøo ruïc ròch toâi seõ cho oâng baø hay.

      - OÂng noùi nhôù giöõ lôøi ñoù nheù.

      - Thì thaèng naøy coù khi naøo noùi traät ñaâu.

       Baø Loan vaø choàng thay nhau chaâm bia cho oâng chuû tòch uoáng. Böõa tieäc keùo daøi ñeán khuya.

       Caû ñeâm Hoaøn Haûo khoâng nguû ñöôïc, moät phaàn do uoáng nhieàu bia, moät phaàn khi nghe oâng chuû tòch khaúng ñònh anh laø con nuoâi. Nhöõng laàn tröôùc Hoaøn Haûo cuõng ñaõ nghe baïn beø noùi boùng, noùi gioù nhöng anh cöù nghó laø chuùng noù treâu. Coøn laàn naøy thì söï thaät moät traêm phaàn traêm roài. OÂng chuû tòch xaõ chaúng nheõ noùi sai. Hoaøn Haûo thöïc söï bò soác.

        Hoâm sau Hoaøn Haûo hoûi meï:

     - Con laø con nuoâi trong gia ñình haû meï?

      -Taïi sao con noùi vaäy, baø Loan bò baát ngôø, hoûi laïi.

       -Thì toái qua oâng chuû tòch ñaõ noùi roài coøn gì. Maáy ngöôøi trong cô quan cuûa con cuõng ñeàu noùi nhö vaäy caû. Meï ñöøng coù daáu con nöõa ñöôïc khoâng?

        Khoâng theå daáu Hoaøn Haûo ñöôïc nöõa. Hoaøn Haûo cuõng ñaõ lôùn, bieát suy nghó, maø daáu maõi cuõng ñaâu lôïi loäc gì, nhieàu khi coù haïi nöõa laø ñaèng khaùc. Baø Loan thaúng thaén trao ñoåi vôùi con:

      -Ñuùng con laø con nuoâi cuûa meï, nhöng meï ñaõ coi con nhö con ñeû. Giôø thì con ñaõ lôùn, bieát suy nghó, ñaõ coù vieäc laøm, con coù theå töï quyeát ñònh moïi chuyeän.

     -Theá ba meï ñeû cuûa con ñaâu?

     - Meï cuõng khoâng roõ, baø Loan noùi, meï nhaän con laøm con nuoâi töø moät ngöôøi phuï nöõ queâ ôû Vónh Linh ra ñaây sô taùn. Vöøa noùi, baø Loan vöøa chaïy vaøo trong buoàng laáy tôø giaáy giao nhaän con nuoâi maø baø vaãn caát kyõ laâu nay cho Hoaøn Haûo xem nhö ñeå chöùng minh.

       Hoaøn Haûo caàm tôø giaáy giao nhaän con nuoâi leân xem. Tôø giaáy ñaõ cuõ meøm, xuoáng maøu do caát giöõ laâu ngaøy. Trong giaáy ghi roõ, ngöôøi cho laø baø Nghi ôû Vónh Moác. Hai con maét cuûa Hoaøn Haûo nhö daùn saùt vaøo tôø giaáy. Noù nhìn moät caùch  man daïi, caùc con chöõ cöù nhoøe daàn. Hoaøn Haûo buoâng tôø giaáy ra, noù khoâng tin ñöôïc, duø ñaây laø moät söï thaät phuû phaøng. Hoaøn Haûo meät moûi, ngoài thöø ngöôøi ra, im nhö pho töôïng.

      Baø Loan noùi theâm cho Hoaøn Haûo bieát, Baø Nghi chính laø ngöôøi ôû Vónh Giang chöù khoâng phaûi ôû Vónh Moác. Theo nhö baø Nghi, thì queâ cuûa Hoaøn Haûo ôû Kinh Moân. Baø an uûi vaø ñoäng vieân Hoaøn Haûo raát nhieàu. Song lôøi noùi cuûa baø Loan luùc naøy gioáng nhö "nöôùc chaûy laù moân”, noùi vaøo tai naøy thì noù ra ôû tai khaùc. Hoaøn Haûo khoâng coøn ñeå yù baø Nghi ñang noùi gì. Hoaøn Haûo bò soác naëng!

       Töø khi bieát mình laø con nuoâi, tính tình cuûa Hoaøn Haûo thay ñoåi haün. Anh laàm lyø vaø ít noùi hôn tröôùc. Ngoaøi coâng vieäc Hoaøn Haûo thöôøng hay leân maïng chaùt ñeå giaûi khuaây. Theo nhö Hoaøn Haûo, chaùt cuõng coù nhieàu caùi hay, giuùp con ngöôøi ta giaûi toûa bôùt caêng thaúng. Chaùt cuõng raát vui. Chaúng caàn bieát ngöôøi phía ñaàu kia nhö theá naøo, giaø hay treû, trai hay gaùi, cöù leân maïng laø anh anh, em em ngoït xôùt. Teân, tuoåi mình cöù bòa ra, chaúng ai ñaùnh thueá, chaúng ai baét tính tieàn noùi doái ñaâu maø sôï. Khi buoàn phieàn cöù leân maïng laø giaûi toûa ñöôïc heát.

     Tranh thuû giôø nghæ, Hoaøn Haûo leân maïng. Treân maøn hình xuaát hieän moät nickname laø laï « Vinhgiang73 ». Hoaøn Haûo nghó ngay ñeán baø cho con nuoâi laø ngöôøi Vónh Giang, anh nhaép chuoät ngay vaøo ñoù, keøm theo caâu :

     -Chaøo baïn.

    -Chaøo baïn, phía ñaàu kia traû lôøi.

    -Baïn coù khoûe khoâng ?

    -Khoûe, coøn baïn ?

    -Khoûe, maø baïn laøm ngheà gì vaäy ?

    -Mình laøm ngheà bieån, coøn baïn ?

     Ñang say meâ chaùt, boãng nhieân maát ñieän, Hoaøn Haûo caûm thaáy tieác, nhöng bieát laøm sao ñöôïc. Söï coá ngoaøi yù muoán. Ñieän ôû Vieät Nam luùc naøy laø vaäy, cöù taêng aùp, suït aùp vaø cuùp lia chia, chaúng traùch cöù ñöôïc ai. Hoaøn Haûo ngoài thöø ngöôøi ra, nhìn maøn hình toái thui. Chieác maùy vi tính ngoài trô trô tröôùc maët nhö ñang treâu anh.

     Hoâm sau Hoaøn Haûo laïi leân maïng. Anh tìm ngay ñeán ñòa chæ « Vinhgiang73 » :

    -Chaøo baïn

    -Chaøo baïn, phía ñaàu kia traû lôøi

    -Hoâm qua bò cuùp ñieän, xin loãi nheù

    -Cuùp ñieän, baïn coù loãi gì ñaâu, maø baïn laøm ngheà gì vaäy ?

    -Mình laøm ngheà laâm nghieäp

     -Vaäy haû? Theá thì baïn vôùi mình keû ôû treân röøng, ngöôøi ôû döôùi bieån roài.

     -Ñaâu coù sao, chuùng ta ñeàu laø con baø AÂu Cô caû thoâi, hi, hi… Baïn coù theå giuùp mình moät vieäc ñöôïc khoâng?

     -Vieäc gì baïn cöù noùi, neáu ñöôïc mình seõ saün saøng.

     -Maø queâ baïn ôû Vónh Giang haû?

     - Khoâng, queâ mình ôû Quaûng Bình, mình laáy vôï ôû Vónh Giang, Vónh Linh.

     - Thì ra vaäy, baïn ñaët teân ñeå nònh vôï phaûi khoâng?

     - Trôøi ñaát ôi, treân theá giôùi naøy coù ai maø khoâng nònh vôï!

      -Baïn hoûi vôï cuûa baïn giuùp mình, ôû Vónh Giang coù ai teân laø Nghi khoâng nheù. Baø aáy khoaûng hôn naêm möôi tuoåi, ñi K10 aáy maø.

     -Vaäy thì ñeå mình hoûi ñaõ, thöù tö mình seõ traû lôøi.

     -OK. Caùm ôn tröôùc

   « Vinhgiang73 » laø nickname cuûa oâng Löïc. OÂng Löïc tröôùc laøm caùn boä, nay veà höu, môùi veà queâ vôï ôû. Vôï oâng Löïc teân Laønh. Baø Laønh coù ñaëc ñieåm thích laøm töø thieän, raát nhieät tình giuùp ñôõ ngöôøi khaùc. Khi nghe choàng trao ñoåi, baø Laønh noùi seõ tìm gaëp baø Nghi, sau ñoù seõ hoûi cho ra nheõ.

      ÔÛ Vónh Giang ñuùng laø coù baø Nghi ñi K10 thaät. Baø aáy hoài ñi sô taùn, coù cho moät chò y taù ôû Caåm Haø, Haø Tónh moät beù trai, laøm con nuoâi. Töø K10 veà, baø Nghi hay ñi baùn toâm caù do ngöôøi nhaø ñi bieån ñaùnh baét ñöôïc. Baø baùn cho nhöõng ngöôøi soáng doïc bôø Nam soâng Hieàn Löông, töø Caùt Sôn leân ñeán taän Kinh Moân. Ñeán ñaâu, baø cuõng doø hoûi xem trong nhöõng naêm 1967,1968, coù nhaø naøo bò maát ñöùa con trai khoaûng saùu thaùng tuoåi, khi sô taùn sang bôø Baéc. Chæ duy nhaát, moät thoâng tin baø naém ñöôïc, laø coù moät gia ñình ôû Trung Haûi, thaát laïc moät beù gaùi, khoaûng naêm, saùu tuoåi. Vaäy laø vieäc doø hoûi coäi nguoàn cho Hoaøn Haûo maø baø ñaõ coù chuû ñònh töø khi hoài höông ñaõ khoâng mang laïi keát quaû.

      Trôøi muø söông. Khaép ñöôøng laøng söông giaêng ñaày. Nhöõng laøn söông moûng maûnh nhö quaán laáy ngöôøi ñi. Treân con ñöôøng laøng, thaáp thoaùng boùng ngöôøi laãn trong söông luùc aån, luùc hieän, chen giöõa maøu xanh cuûa caây coái. Töøng ngoïn gioù Nam thoåi nheï. Nhöõng ngoïn gioù Noàm, mang hôi maùt töø nhöõng gioït söông, vuoát ve treân cô theå, laøm cho ngöôøi ta caûm thaáy thích thuù, deã chòu. Thôøi tieát nhö vaäy baùo hieäu, muøa con nuïc, con chuoàn, truùng ñaäm.

      Baøø Laønh gaëp baø Nghi khi baø aáy vöøa ñi baùn caù, toâm veà. Hai ngöôøi gaëp laïi nhau, chuyeän troø raát roâm raû, ñuû thöù chuyeän treân trôøi, döôùi ñaát. Baø Laønh hoûi :

     -Hoài ôû Caåm Haø, khi ngöôøi ta giao thaèng beù cho chò, hoï noùi theá naøo?

     -Thì anh boä ñoäi ñöa xong, noùi thaèng beù con cuûa ngöôøi beân Kinh Moân, roài ñi, chaúng hoûi theâm ñöôïc gì heát.

     -Nghe noùi, chò ñaõ ñi hoûi doø queâ cuûa thaèng beù, theá chò ñaõ leân Kinh Moân chöa, coù keát quaû gì khoâng?

      -Toâi ñaõ ñi khaép caùc nôi roài. Ñi ñeán ñaâu, toâi hoûi ñeán ñoù. Ngöôøi ta bò thaát laïc, maát tích cuõng nhieàu, ôû beân Haûi Chöõ cuõng coù ngöôøi thaát laïc moät beù gaùi saùu tuoåi. Khoâng coù gia ñình naøo bò thaát laïc con khoaûng naêm, saùu thaùng tuoåi caû. Toâi cuõng chæ hoûi ñöôïc nhöõng ngöôøi toâi tröïc tieáp baùn caù toâm cho hoï thoâi, coøn khoái ngöôøi chöa hoûi ñöôïc.

      -Hay laø beân Tieân Moân. Coù khi ngöôøi ta noùi Tieân Moân chò laïi nghe nhaàm ôû Kinh Moân cuõng neân. Maø ôû Tieân Moân thì coù lyù hôn vì treân ñoù gaàn beán Loäi, khu vöïc ñoù caïn, ngöôøi ta loäi qua, loäi laïi deã daøng.

     -Nhöng toâi nghe roõ, anh boä ñoäi noùi, thaèng beù, con cuûa ngöôøi beân Kinh Moân, maø laâu quaù roài toâi  nhôù cuõng khoâng coøn chính xaùc nöõa. Duø sao chò noùi cuõng coù lyù. Khi naøo coù ñieàu kieän, chò thöû leân ñoù xem sao.

     - ÖØ, vaøi böõa nöõa toâi ñi. Noùi xong baø Laønh xin pheùp ra veà.

      Maët trôøi vöøa môùi nhoâ leân chöa ñöôïc nöûa con saøo. Trôøi maùt. Baø Laønh ngoài leân xe maùy chaïy veà höôùng Tieân Moân. Con ñöôøng ñaát nhoû vaø goà gheà, ñoâi choã coøn ñoïng nöôùc hoaëc buøn nhaõo, raát khoù chaïy. Coù nhöõng ñoaïn ñöôøng raát trôn, baø Laønh phaûi giaûm ga, cho xe veà soá moät, chaïy thaät chaäm. Baø ñaët saün moät chaân vaøo phanh, moät chaân khaùc doaõi ra ngoaøi, saün saøng choáng chaân xuoáng ñaát ñeå ñeà phoøng xe bò ngaõ. Caøng ñi veà phía xa, ñöôøng caøng xaáu. Coù leõ ñaây laø moät trong nhöõng vuøng queâ chaäm phaùt trieãn nhaát cuûa Quaûng Trò. Laâu laâu baø Laønh döøng laïi ñeå hoûi ñöôøng.

     Loanh quanh khoaûng gaàn ba möôi phuùt thì baø ñeán Tieân Moân. Ngöôøi ñaàu tieân baø Laønh gaëp laø moät ngöôøi ñaøn oâng, daùng gaày guoäc, ñang daét maáy con traâu ra ruoäng, baø döøng laïi hoûi:

     -Anh laø ngöôi ôû Tieân Moân?

     -Phaûi roài, maø coù gì khoâng chò?

     -Xin anh giuùp cho, ôû ñaây, gia ñình naøo, coù con khoaûng naêm, saùu thaùng, bò maát trong nhöõng naêm saùu möôi baûy, saùu möôi taùm khoâng aï?

     -Chòu, löùa tuoåi nhö chuùng toâi khoâng theå naøo bieát ñöôïc ñaâu, chò phaûi hoûi maáy ngöôøi giaø aáy.

     -Theá anh ñöôïc bao nhieâu tuoåi roài?

     -Toâi vöøa troøn ba möôi laêm tuoåi.

     -Daï, caùm ôn anh. Baø Laønh ñaét xe ñi tieáp, vöøa ñi baø vöøa laåm baåm" trôøi ñaát, caùi oâng vöøa roài môùi ba möôi laêm, theá maø mình cöù nghó oâng ta phaûi hôn naêm möôi tuoåi, troâng giaø thaät!”

       Baø Laønh gheù vaøo moät ngoâi nhaø ôû cuoái ñöôøng. Trong nhaø coù hai oâng baø, maùi toùc baïc gaàn heát, ñang ngoài treân gheá ôû giöõa nhaø. Thaáy coù ngöôøi laï tôùi, oâng cuï hoûi :

     - Coù vieäc gì khoâng chò?

      -Thöa hai cuï, chaùu muoán hoûi ôû laøng mình hoài nhöõng naêm saùu baûy, saùu taùm, coù gia ñình naøo bò thaát laïc ñöùa con khoaûng naêm, saùu thaùng tuoåi khoâng aï? Hai oâng cuï nhìn nhau, traùn nhíu laïi nhö nghó ngôïi döõ laém.

    - Khoâng coù, cuï oâng noùi. Roài nhö söïc nhôù ra, cuï oâng noùi tieáp:

      -ÔÛ caùi laøng naøy, chæ coù gia ñình baø Taét, coù moät ñöùa con bò maát tích. Hoài ñoù, hai meï con baø aáy nuùp ôû trong haàm, bò bom ñaùnh truùng, baø aáy bò ñaát ñeø sau ñoù ñöôïc cöùu soáng, coøn thaèng beù khoâng thaáy ñaâu. Chò thöû qua ñoù tìm hieåu, may ra…Nhaø baø  aáy ôû caùch ñaây boán caên veà beân traùi. Khi nghe vaäy, baø Laønh möøng laém nhöng vaãn giöõ thaùi ñoä bình tónh, coá hoûi theâm moät soá ñieàu veà hoaøn caûnh gia ñình cuûa baø Taét roài môùi ñi.

      Nhaø baø Taét laø moät ngoâi nhaø lôïp ngoùi, ba gian, coät baèng goã. Vöôøn nhaø cuûa baø roäng, troàng ñuû loaïi caây nhö chuoái, ñu ñuû, mít, caây saén… Nhaø ñoùng cöûa khoâng coù ai. Phía tröôùc coång, moät chieác xe ñaïp cuõ kyõ ñang döïng beân haøng raøo. Nhö vaäy thì chuû nhaø ñang ôû ñaâu ñaây. Baø Laønh choáng xe maùy tröôùc saân chôø ñôïi. Moät laùt sau hai vôï choàng baø Taét veà ñeán nhaø. Hoï vöøa gheù nhaø haøng xoùm coù tí vieäc.

     -Chaøo hai oâng baø, baø Laønh leân tieáng.

      -Chaøo chò, vöøa noùi, oâng choàng baø Taét vöøa ñi nhanh vaøo môû cöûa môøi baø Laønh voâ nhaø. Khi moïi ngöôøi ñaõ ngoài yeân treân gheá, baø Laønh chuû ñoäng hoûi:

    - Coù phaûi oâng baø maát moät ñöùa con hoài chieán tranh?

    - Daï ñuùng roài, baø Taét traû lôøi, maø laøm sao chò bieát?

     - Coù ngöôøi nhôø toâi tìm kieám, nhöng…baø Laønh boû löûng. Nghe ñeán ñaây, baø Taét nhö caûm thaáy coù moät luoàng ñieän chaïy qua ngöôøi vöøa teâ teâ, vöøa gai gai. Hai con maét cuûa baø nhìn chaèm chaèm vaøo baø Laønh, coøn hai caùi tai cuûa baø nhö caêng ra heát côõ ñeå nghe. Taát caû naêng löôïng ôû trong ngöôøi baø doàn heát vaøo hai tai vaø hai con maét. OÂng choàng baø Taét cuõng vaäy. OÂng ñang hoài hoäp ñeå nghe baø khaùch noùi tieáp. Laâu laém roài hoï mong ngoùng thoâng tin veà ñöùa con, giôø coù ngöôøi hoûi hoï möøng voâ haïn. Hoï thöïc söï bò xuùc ñoäng. Roài nhö khoâng kìm ñöôïc baø Taét leân tieáng keå nhöõng gì ñaõ xaåy ra hoài ñoù. Bao naêm roài maø baø vaãn nhôù nhö in daây phuùt baø ngoài trong haàm eách ôû beán Loäi, beân doøng soâng Hieàn Löông cho thaèng con buù. Haàm cuûa baø bò bom ñaùnh truùng. Gioïng noùi cuûa baø ngheïn laïi :

      -Ñeán giôø toâi cuõng khoâng bieát con toâi ôû ñaâu. Noù ñaõ cheát hay ñöôïc ai cöùu soáng, maø cheát cuõng phaûi tìm thaáy xaùc chöù. Töø ngaøy con toâi bò maát tích, toâi nhö ngöôøi maát hoàn. Nhieàu ñeâm toâi naèm mô thaáy con toâi. Toäi nghieäp cho thaèng beù heát söùc. ÔÛ gheá beân caïnh, choàng baø Taét cuõng xoùt xa. Hai con maét cuûa oâng chôùp chôùp roài nhìn ra xa.

       Maët trôøi ñaõ leân cao. AÙnh naéng muøa heø choùi chang, töøng tia naéng chui qua cöûa soå, loït vaøo nhaø, ñaäu treân neàn ñaát. Moät con meøo tam theå keâu meo meo roài chaïy ñeán ngoài vaøo nôi coù boùng naéng. Baø Laønh chòu khoù ngoài nghe, sau ñoù hoûi theâm thaät caën keõ, nhöõng ñaëc ñieåm veà thaèng beù roài xin pheùp ra veà. Hai vôï choàng baø Taét tieãn baø Laønh ra taän ngoõ. Hoï nhìn baø Laønh ñi vôùi moät taâm traïng khoù taû. Duø sao thì baø aáy cuõng mang ñeán cho hoï moät tia hy voïng, duø chæ laø chuùt hy voïng mong manh.

      Baø Laønh keå laïi chuyeän leân Tieân Moân cho choàng nghe. OÂng Löïc raát möøng. Nhö vaäy laø oâng cô baûn hoaøn thaønh nhieäm vuï cuûa ngöôøi baïn "chaùt” giao cho. Sau ñoù ít ngaøy, hai vôï choàng oâng Löïc, leân Tieân Moân gaëp vôï choàng oâng baø Taét theâm moät laàn nöõa ñeå hoûi cho roõ ngoïn ngaønh. OÂng baø Taét möøng ra maët. Ngoaøi vieäc traû lôøi, oâng baø Taét coøn chuû ñoäng hoûi veà tin töùc cuûa ñöùa con, laøm cho vôï choàng oâng Löïc ñeán phaùt meät.

     Sau chuyeán ñi Tieân Moân, oâng löïc sung söôùng vaø raát töï tin. OÂng phaûi baùo tin ngay cho ngöôøi baïn " chaùt” cuûa oâng bieát. Caäu aáy ñang soát ruoät chôø tin soát deûo cuûa oâng.

     AÊn toái xong, khoaûng möôøi laêm phuùt sau, oâng Löïc leân maïng. Phía ñaàu ôû beân kia, Hoaøn Haûo cuõng ñaõ saün saøng:

     -Hi, chaøo oâng anh

     -Chaøo em. Luùc naøy thì hoï ñaõ thay ñoåi caùch xöng hoâ, ñuùng vò trí cuûa töøng ngöôøi.

    - Coù thoâng tin gì môùi cho em khoâng? Hoaøn Haûo hoûi.

    - Coù chöù. Ngaøy naøo maø chaû coù caùi môùi.

     -Theá thì anh noùi ngay cho em bieát ñi.

     -Cöù bình tónh!

      -Em muoán nghe lieàn. Anh khoâng hieåu ñöôïc taâm traïng cuûa em luùc naøy ñaâu.

     -Thoâi ñöôïc, nhöng anh phaûi hoûi em moät vieäc ñaõ, nhôù traû lôøi cho chính xaùc nheù.

     - Em saün saøng, anh cöù hoûi.

     -Treân khuoân maët cuûa em coù caùi bôùt naøo khoâng ?

      - Daï coù anh aï. Treân maët em coù moät caùi bôùt nhoû phía maù traùi. Maø coù quan trong laém khoâng anh ?

     -Coù chöù. Coøn phía sau löng coù moät cuïc thòt thöøa nhoû nöõa?

     -Daï ñuùng! Maø anh noùi leï ñi. Em hoài hoäp laém roài.

    - Vôï choàng anh ñaõ tìm ñöôïc boá meï cho em roài ñaáy.

     -Coù thaät khoâng anh?

     - Naøy nheù, em bò laïc luùc naêm giôø ngaøy 10 thaùng 10  naêm 1967?

     -Luùc ñoù em coøn nhoû laøm sao bieát ñöôïc.

     - Em ra ñeán Caåm Haø, Haø Tónh ngaøy 13 thaùng 10 naêm 1967?

     - Daï ñuùng, theo nhö maù Loan noùi, thì em ñi theo K10 ra ñeán Haø Tónh luùc saùng ngaøy 13 thaùng10 naêm 1967. Töø Vónh Linh ra ñaây maát gaàn ba ngaøy. Vaäy thì em bò laïc ñuùng ngaøy giôø ñoù roài.

     -OÂ kìa, sao em laïi ñaùnh maùy sai be beùt theá, ñoïc khoâng ñöôïc, luùc tröôùc em vieát ñaâu coù vaäy ?.

    - Thì em möøng neân run quaù, vieát traät laát ñoù  thoâi. Vaäy laø em coù theå gaëp ñöôïc boá meï cuûa em roài phaûi khoâng anh?

     -ÖØ, em chuaån bò tinh thaàn ñi nheù, anh chò seõ ñöa em ñi.

    - Anh coù theå cho em ñò chæ cuï theå cuûa anh ñöôïc khoâng?

     - Ñöôïc chöù, ñòa chæ cuûa anh laø: Nguyeãn Löïc, ñoäi Boán, Xaõ Vónh Giang, Vónh Linh.

     - Em caùm ôn anh

     - Khoâng coù chi, heïn gaëp laïi.

     Caû tuaàn nay, Hoaøn Haûo ngöng moïi coâng vieäc, chuaån bò cho chuyeán veà Vónh Linh. Ñoái vôùi anh luùc naøy quan troïng nhaát laø tìm veà coäi nguoàn. Trong loøng Hoaøn Haûo vöøa raïo röïc, vöøa boàn choàn, vöøa vui möøng laïi vöøa lo laéng. Moïi thöù ñeàu ñan xen laãn loän. Anh ñöùng ngoài khoâng yeân. Moät caûm xuùc laï laãm chæ nhöõng ngöôøi trong cuoäc môùi caûm nhaän ñöôïc.

    Hoaøn Haûo ñi ra chôï, ra cöûa haøng tìm mua nhöõng vaät duïng caàn thieát vaø ñeå mua quaø cho ngöôøi thaân. Thöïc tình anh cuõng chaúng bieát mua gì ôû maûnh ñaát heûo laùnh naøy. Anh ñi heát quaày haøng naøy roài sang quay haøng khaùc, trong moät ngoâi chôï nhoû nhöng to nhaát ôû ñaây, thöù naøo anh cuõng ñöa leân xem roài ñaët xuoáng. Maáy chò baùn haøng soát ruoät cöù tieáp thò, môøi mua lieân tuïc. Cuoái cuøng thì  Hoaøn Haûo cuõng mua ñöôïc moät ít baùnh keïo, quaàn aùo vaø maáy thöù laët vaët.

   Chieác xe toác haønh cuûa coâng ty xe khaùch Hoaøng Long döøng laïi ôû ñaàu caàu Hieàn Löông. Hoaøn Haûo xuoáng xe. Anh keâu xe oâm chôû veà Vónh Giang. Töø Hieàn Löông veà Vónh Giang, hoï ñi theo con ñöôøng traûi beâ toâng chaïy doïc soâng Beán Haûi. Beân traùi con ñöôøng laø nhöõng hoà toâm moïc san saùt nhau. Nhöõng hoà nuoâi toâm vuoâng vöùc, thi thoaûng nhöõng guoàng taïo khoâng khí cho toâm quay lieân tuïc laøm baén tung leân nhöõng boït nöôùc traéng xoùa, nhìn cuõng hay hay. Beân ngoaøi hoà toâm, laø caùnh ñoàng luùa xanh ñang thì con gaùi, töøng ñôït soùng luùa ñuoåi nhau, heát ñôït naøy ñeán ñôït khaùc, moät vaøi caùnh coø traéng phau, nghieâng mình, chao lieäng, raát thích maét. Beân phaûi con ñöôøng laø con soâng Beán Haûi, muøa naøy nöôùc trong vaên vaét, laùc ñaùc coù vaøi chieác thuyeàn ñang ung dung thaû löôùi, raát ñoãi yeân bình. Baùc laùi xe thaân thieän, chuû ñoäng baét chuyeän:

      -Caäu veà Vónh Giang coù chuyeän gì khoâng?

      -Daï chaùu veà ñoù thaêm meï nuoâi vaø thaêm ngöôøi thaân.

      - Theá caäu voâ nhaø ai ôû döôùi ñoù? Hoaøn Haûo thoø tay vaøo tuùi aùo, laáy ra ñòa chæ caàn ñeán, ñöa cho baùc chôû xe oâm. Baùc chôû xe oâm caàm tôø giaáy leân ñoïc roài hoûi:

     - Coù phaûi ñeán nhaø oâng Löïc môùi veà höu khoâng?

     - Daï ñuùng roài, oâng aáy môùi veà höu, coù baø vôï teân laø Laønh.

     - Theá thì caäu cöù yeân taâm, khu vöïc naøy toâi quaù raønh roït, toâi seõ ñöa caäu ñeán taän nôi.

      Chieác xe maùy döøng laïi saùt leà, nhöôøng ñöôøng cho chieác xe coâng noâng chôû phaân boùn ruoäng ñi qua. Phía tröôùc maët laø beán ñoø B. Baùc laùi xe giaûng giaûi:" Beán ñoø naøy, trong nhöõng naêm chieán tranh, bò bom ñaïn Myõ ñaùnh tan naùt. Cuõng töø beán ñoø naøy, haøng traêm chuyeán taøu, thuyeàn, baát chaáp bom ñaïn, chôû vuõ khí, ñaïn döôïc, chôû boä ñoäi voâ Nam chieán ñaáu vaø tieáp teá cho ñaûo Coàn Coû”.  Qua khoûi beán ñoø, baùc xe oâm reõ veà beân traùi, ñi vaøo con ñöôøng ñaát. Hai beân ñöôøng nhöõng vöôøn cheø, tieâu xanh toát, rôïp boùng maùt. Tieáng ve keâu raâm ran ñang vaãy goïi muøa heø, giöõa mieàn queâ tónh laëng. Chaïy theâm moät quaõng nöõa, baùc laùi xe oâm döøng laïi tröôùc moät caên nhaø ngoùi gaàn saùt coång laøng cuûa thoân Tuøng Luaät, noùi:

      -Ñoù laø nhaø cuûa anh Löïc, caäu vaøo ñi. Hoaøn Haûo laáy tieàn traû cho baùc xe oâm, xaùch tuùi ñi vaøo. Chaúng thaáy boùng daùng moät ai. Cöûa chính cuûa ngoâi nhaø ñoùng kín. Hoaøn Haûo leân tieáng goïi:

    - Anh Löïc ôi, anh coù ôû nhaø khoâng?. Khoâng ai leân tieáng, Hoaøn Haûo goïi to hôn:

     -Anh Löïc ôi, coù ai ôû nhaø khoâng? Töø phía sau vöôøn moät ngöôøi ñaøn oâng khoaûng treân naêm möôi tuoåi böôùc vaøo, hoûi:

     - Anh tìm ai?

     - Daï thöa, toâi tìm nhaø anh Löïc

     -Toâi laø Löïc ñaây maø coù vieäc gì khoâng vaäy?

    -Anh coù phaûi laø Löïc "vinhgiang73” khoâng aï?

    -Ñuùng roài, toâi ñaây, theá caäu laø…

    -Em laø Hoaøn Haûo ñaây.

     - Trôøi ñaát! Anh Löïc thoát leân, sao caäu vaøo khoâng ñieän tröôùc cho mình, thoâi vaøo ñaây ñaõ. 

      Anh Löïc vöøa keùo Hoaøn Haûo vaøo nhaø. Anh Löïc ôû treân maïng vaø anh Löïc ôû ngoaøi ñôøi khaùc nhau nhieàu quaù. Anh Löïc treân maïng, gioáng nhö thanh nieân, lôøi leõ haøi höôùc, thích ñuøa. Coøn anh Löïc ôû ngoaøi ñôøi, daùng daáp töøng traûi, ñöùng ñaén, heøn chi nhieàu ngöôøi bò löøa treân maïng laø phaûi. Khoái keû cheát vì maïng, hoïa hoaèn môùi coù ngöôøi gaëp may. Hoaøn Haûo laø moät trong soá ít cuûa nhöõng ngöôøi gaëp may ñoù.

     -Caäu cöù ôû ñaây nghæ, anh Löïc caên daën Hoaøn Haûo, röûa maët, tay, chaân cho thoaûi maùi, aên tröa xong mình ñöa caäu xuoáng nhaø maù Nghi.

       Hoaøn Haûo ñeán moät laùt, baø Laønh, vôï anh Löïc veà. Hoï ngoài noùi chuyeän moät luùc laâu thì baø Laønh ñi naáu côm tröa. Anh Löïc vaø Hoaøn Haûo tieáp tuïc taâm söï. Khoâng ngôø Internet laïi ñöa hoï veà vôùi nhau.

      Nhaø baø Nghi ôû gaàn cuoái con ñöôøng heûm. Trong vöôøn cuûa baø troàng nhieàu tieâu, cheø, chuoái, mít. Muøa naøy caây traùi xanh um. Töø treân nhöõng caây Môùc, loaïi caây troàng laøm noïc tieâu, tieáng ve keâu raâm ran. Vöôøn nhaø ai cuõng vaäy caû. Tieáng ve keâu suoát ngaøy, gioáng nhö baûn ñoàng ca muøa heø, xoa dòu noùng noâi. Baø Nghi giôø khoâng coøn quaù vaát vaû, baän roän nhö  tröôùc. Ngöôøi baø troâng phoáp phaùp, beùo troøn ra so vôùi nhöõng ngaøy ñi sô taùn. Baø thöôøng ôû nhaø troâng vöôøn vaø troâng chaùu.

     Töø ngoaøi ngoõ anh Löïc ñaõ noùi oang oang:

     Maù Nghi ôi, maù Nghi ôi, coù khaùch. Baø Nghi ngoài trong nhaø nhìn ra laåm baåm" khaùch naøo ñi vôùi oâng Löïc vaäy ta”. Maáy ñöùa con baø Nghi thaáy oâng Löïc ñeán hoà hôûi chaïy ra, môøi oâng vaøo nhaø.

     -Maù ôi chuù Löïc ñeán.

     -Nhìn thaáy roài, baø Nghi noùi, baø vaãn bình thaûn nhö khoâng coù chuyeän gì xaûy ra. Baø nhìn oâng Löïc roài nhìn ngöôøi khaùch moät caùch laï laãm. Ñaùng lyù ra khi thaáy baø Nghi, Hoaøn Haûo ñaõ leân tieáng, nhöng anh Löïc daën" khoâng ñöôïc leân tieáng ñeå xem baø aáy coù nhaän ra caäu khoâng”. Baø Nghi khoâng nhaän ra Hoaøn Haûo thaät.

      Hoaøn Haûo ngoài caïnh anh Löïc, anh nhìn baø Nghi hoûi:

     -Maù khoâng nhaän ra con sao? Baø Nghi nhìn ngöôøi khaùch laï moät caùch hôø höûng:

     - Chuù laø ai, toâi chòu!

      -Con laø Hoaøn Haûo ñaây, Hoaøn Haûo con nuoâi cuûa meï Loan ôû Haø Tónh ñaây.

      -Toå Cha maøy! Baø Nghi chöûi yeâu, maøy lôùn vaø khaùc döõ, tau ñaâu nhaän ra. Maø luùc tröôùc maøy teân Moân chöù ñaâu coù teân Haûo. Baø Nghi oâm laáy Hoaøn Haûo sung söôùng:- Chuùa ôi! Baø thoát leân, thaèng con cuûa toâi, hoài cho noù buù, noù nhoû xíu giôø lôùn baèng naøy roài, kieåu naøy meï con gaëp nhau ôû ngoaøi ñöôøng laøm sao maø nhaän ra. Giôø noù thay ñoåi nhieàu quaù. Theá vôï con theá naøo roài?

     -Daï con ñaõ coù vôï vaø hai chaùu trai, cuoäc soáng cuõng taïm oån, coøn maù theá naøo?

      -Maù vaãn khoûe, cuoäc soáng ôõ noâng thoân cuõng taïm oån. Baø xuoáng gioïng:- Laâu quaù roài maù chöa coù dòp ra thaêm baø Loan vaø baø con ôû Haø Tónh ñöôïc, nhöõng naêm chieán tranh hoï cöu mang, giuùp ñôõ mình nhieàu. Baø nhö töïï traùch mình. Moät chuùt buoàn phaûng phaát qua gioïng noùi vaø khuoân maët cuûa baø. Hoaøn Haûo naém tay baø nhö an uûi:

      -Khoâng sao ñaâu maù, khi naøo coù ñieàu kieän mình ñi, chaúng ai traùch ñaâu

      -ÖØ thì phaûi vaäy thoâi. Noùi xong baø nhìn sang anh Löïc daën ôû laïi aên côm cuøng gia ñình, laâu laém môùi ñöôïc dòp haøn huyeân.

       Böõa côm chieàu gioáng nhö  aên coã. Coù nhieàu loaïi caù vaø möïc oáng töôi roùi, ôû gaàn bieån coù khaùc. Moät con gaø luoäc, xeù phay, troän laù rau raêm, thôm ngon, laïi coøn moùn thòt heo vaø thòt boø nöõa. Baø Nghi baûo maáy ñöùa con roùt ñaày bia vaøo coác, roài baø caàm ly cuûa mình leân noùi:

     -Hoâm nay coù anh Löïc ñeán chôi, möøng Hoaøn Haûo veà thaêm, ta naâng coác möøng ngaøy hoäi ngoä. Moïi ngöôøi naâng ly cöôøi noùi vui veû.

     -Toái nay anh Löïc ôû laïi chôi vôùi chuùng toâi nheù? Baø Nghi laïi leân tieáng.

     -Khoâng ñöôïc, toâi phaûi veà ñeå saùng mai chôû baø xaõ xuoáng ñaây, cuøng ñi qua Tieân Moân.

    - Cuõng ñöôïc, theá naøy nheù, baø Nghi noùi tieáp, toái nay Hoaøn Haûo vaø thaèng Trieát nguû chung moät giöôøng gioáng nhö luùc coøn ôû Haø Tónh. Anh em tuïi baây trao ñoåi chuyeän laøm aên vôùi nhau. Ngaøy mai thaèng Trieát chôû Hoaøn Haûo, thaèng Tuyeán chôû meï, cuøng vôï choàng baùc Löïc ñi Tieân Moân.

     -Maáy giôø saùng thì ñi haû meï? Trieát hoûi.

     -Thì vôï choàng baùc Löïc xuoáng luùc naøo, ñi luùc ñoù.

      Trôøi chöa saùng roõ ñaõ thaáy vôï choàng anh Löïc ñöùng tröôùc saân nhaø baø Nghi. Hai vôï choàng anh soát saéng thaät. Caû nhaø baø Nghi cuõng ñaõ daäy töø laâu. Ngöôøi daân vuøng bieån thöôøng hay daäy sôùm. Ñaøn oâng daäy sôùm ñeå ñi bieån. Ñaøn baø daäy sôùm ñeå ñi chôï. Caùi neáp daäy sôùm cuûa hoï coù töø xa xöa, khoâng boû ñöôïc.

     Baø Nghi môøi vôï choàng anh Löïc vaøo nhaø uoáng nöôùc cheø xanh vöøa naáu cho aám buïng tröôùc khi leân ñöôøng. Ngöôøi daân Vónh Linh coù thoùi quen uoáng nöôùc cheø xanh suoát ngaøy. Muøa heø naéng noâi, chæ caàn uoáng moät baùt cheø xanh laø dòu ngay côn khaùt. Nöôùc cheø xanh ñaäm chaùt, uoáng toát cho söùc khoûe.

       Vaäy laø saùu ngöôøi, ñi treân ba chieác xe Hon ña. Hoï ñi theo con ñöôøng doïc soâng Beán Haûi. Ñeán caàu Hieàn Löông thì xuoâi theo ñöôøng quoác loä soá Moät. Qua khoûi chôï Keânh, hoï reõ phaûi. Hai vôï choàng anh Löïc chaïy tröôùc daãn ñöôøng. Hoï ñaõ thuoäc loøng con ñöôøng naøy nhö thuoäc loøng baøn tay. Con ñöôøng vaãn vaäy, loài loõm khoù chaïy. Thi thoaûng hoï döøng laïi nhöôøng ñöôøng cho nhöõng xe chaïy ngöôïc chieàu ñi qua. Daân thoân queâ thöôøng hay nhöôøng ñöôøng cho nhau, khoâng bao giôø tranh giaønh nhau nhö daân ôû thaønh thò. Moät taäp quaùn ñeïp. ÔÛ noâng thoân taát caû ñeàu yeân bình, khoâng oàn aøo, naùo nhieät. Ñi treân nhöõng con ñöôøng laøng duø sao cuõng saûng khoaùi, ít bò oâ nhieãm, ngöôøi cöù laâng laâng. Chaúng maáy choác hoï ñeán laøng Tieân Moân.

      OÂng baø Taét ngaïc nhieân nhìn ñoaøn ngöôøi laï laãm vaøo nhaø mình. OÂng Taét coá nheo maét ñeå nhaän ra trong saùu ngöôøi kia coù ai quen, nhöng khoâng theå naøo nhaän ra. Ñi xe ñaàu laø hai oâng baø ñeo khaåu trang, coøn boán ngöôøi kia troâng laï hoaéc, oâng chöa bao giôø gaëp hoï.

     Anh Löïc choáng xe, côûi noùn baûo hieåm, côûi khaåu trang noùi:

     -Xin chaøo oâng baø Taét. Toâi laø Löïc ñaây, Löïc vaø Laønh hoâm tröôùc aáy maø.

     -Thoâi cheát, oâng Taéc leân tieáng, thoâng caûm nheù, toâi nhìn maõi khoâng ra, môøi caùc anh chò voâ nhaø.

      Khi moïi ngöôøi vaøo heát trong nhaø, anh Löïc luùc naøy môùi ñoùng vai laø nhaø toå chöùc, doõng daïc:

      -Môøi baø Taét ngoài ñaây, keá laø caäu Hoaøn Haûo, tieáp theo laø ñeán oâng Taét, roài baø Nghi, soá coøn laïi ngoài phía beân kia. Baø Taét caûm thaáy coù ñieàu khaùc thöôøng nhöng baø vaãn tuaân theo raêm raép. Hoaøn Haûo khoâng noùi naêng gì, laëng leõ ngoài, chôø anh Löïc saép xeáp. Khoâng khí coù veû trang nghieâm, hoài hoäp chôø ñôïi.

     - Thöa oâng baø Taét, anh Löïc leân tieáng, hoâm nay toâi daãn Hoaøn Haûo veà cho oâng baø. Hoaøn Haûo laø ñöùa con cuûa oâng baø löu laïc boán möôi hai naêm nay. Noùi ñeán ñaây, anh Löïc döøng laïi. Moät chuùt xuùc ñoäng baát chôïït ñeán vôùi anh. Chöa bao giôø anh laïi xuùc ñoäng ñeán vaäy. Söï xuùc ñoäng ñaõ laây qua töøng ngöôøi. Taát caû ngoài im phaêng phaéc. OÂng baø Taét tröôùc ñaây ñaõ coù gaëp anh Löïc, hoâm nay laïi nghe anh noùi oâng thöïc söï baát ngôø, cöù töôûng mình nghe nhaàm. Hai oâng baø nhìn chaêm chaêm vaøo oâng Löïc, roài nhìn chaêm chaêm vaøo Hoaøn Haûo. Hoï chöa coù phaûn öùng gì. Sau ít giaây giaùn ñoaïn, anh Löïc laáy laïi bình tænh noùi tieáp:

      -Hoaøn Haûo chính laø ñöùa beù saùu thaùng tuoåi, bò thaát laïc taïi beán Loäi naêm 1967. Noù chính laø ñöùa con cuûa hai oâng baø Taét. Ngöôøi ta beá noù sang bôø Baéc vaø chính anh Thu, daân quaân xaõ Vónh Sôn trao noù cho baø con K10, mang ñi sô taùn ra Haø Tónh cho ñeán baây giôø. Anh Löïc quay sang baø Nghi:- Coøn ñaây laø chò Nghi, ngöôøi ñaõ cho Hoaøn Haûo buù vaø nuoâi noù töø nhöõng ngaøy ñaàu…

     Baø Taét nhìn Hoaøn Haûo. Baø laáy tay sôø leân maët roài keùo coå aùo ôû phía sau löng cuûa Hoaøn Haûo ra xem. Hai tay baø run run khi chaïm vaøo da thòt cuûa ñöùa con. Moät ñöùa con maø baø mang naëng, ñeû ñau, roài bò thaát laïc vaø boán möôi hai naêm sau, baø môùi ñöôïc sôø laïi vaøo da thòt cuûa noù. Caùi bôùt treân maët cuûa ñöùa con vaãn coøn ñaây, keå caû cuïc thòt thöøa ôû phía sau löng nöõa. Ñuùng laø con cuûa baø roài. Ñuùng laø thaèng Nguyeãn Phuùc, con cuûa baø ñaây roài. Thaèng Phuùc baèng xöông baèng thòt ñang sôø sôø tröôùc maét baø. Hoaøn Haûo chính laø Nguyeãn Phuùc, baø ñaâu coøn naèm mô. Baø oâm chaàm laáy con:

    -Con! Baø keâu leân, con cuûa toâi, trôøi ñaát ôi, con cuûa toâi!

    -Meï!, Hoaøn Haûo oâm laáy baø, roài oâm laáy oâng Taét:

    -Cha! Caû ba ngöôøi oâm laáy nhau. Ñuùng laø moät cuoäc hoäi ngoä baát ngôø, coù moät khoâng hai. Thôøi gian nhö ngöøng troâi. Khoâng gian nhö laéng laïi. Moät söï caûm ñoäng traøo daâng. Taát caû ñeå giaønh cho söï im laëng. Moät söï im laëng gaàn nhö tuyeät ñoái, quaù ñoãi thieâng lieâng. Giaây phuùt sung söôùng nhaát, haïnh phuùc nhaát cuûa hoï ñaõ ñeán. Giaây phuùt cuûa ngaøy sum hoïp. Töø trong nhöõng ñoâi maét cuûa hoï, chaûy traøn ra nhöõng gioït ngoïc, loùng laùnh, trong suoát nhö pha leâ.

                                                                 Truyện ngắn: ĐÀO TRƯỜNG SAN

Xem thêm, xin mời vào trang Web: Thienphuoc.com